Bilim Tarihinde Bugün : Edward Jenner İlk Çiçek Aşısını Yaptı

14 Mayıs, Miladi takvime göre yılın 134. (artık yıllarda 135.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan gün sayısı 231.

Bilim Tarihinde Bugün

• 14 Mayıs 1796’da İngiliz doktor Edward Jenner, sekiz yaşındaki bir çocuğa çiçek hastalığına karşı ilk aşıyı yaptı.
• 14 Mayıs 1850’de, bir bulaşık makinesi için ilk ABD patenti, “Masa Mobilyalarını Yıkama Makinelerinde İyileştirme” için Ogden, NY’den Joel Houghton’a verildi.
• 14 Mayıs 1862’de İsviçreli saatçi Adolphe Nicole, spor etkinliklerinin saniyelik zamanlamasını verebilen kronografın patentini aldı.
• 14 Mayıs 1878’de Vazelin adı, İngiliz doğumlu kimyager Robert Augustus Chesebrough tarafından geliştirilen petrol jölesi için bir ticari marka olarak tescil edildi.
• 14 Mayıs 1899  Fransız fizikçi Pierre Victor Auger doğdu.
• 14 Mayıs 1796 – Edward Jenner, ilk çiçek aşısını uyguladı.
• 14 Mayıs 1963 yılında “güneş enerjili uçak aracı” ile ilgili ilk ABD patenti Elmer G. Johnson’a verildi.
• 14 Mayıs 1932’de, ilk elektrikli zamanlama cihazı, Baker Field’da Columbia ve Syracuse arasındaki üç etkinlik için bir pist buluşmasında test edildi.
• 14 Mayıs 2010 – Atlantis Uzay Mekiği son yolculuğuna çıktı.

Olaylar

• 1560 – Piyale Paşa komutasındaki Osmanlı donanması, Cerbe Deniz Savaşı’nı kazandı.
• 1643 – XIV. Louis, babası Kral XIII. Louis’nin ölümü üzerine, daha 4 yaşındayken Fransa tahtına çıktı.
• 1767 – İngiliz Hükûmeti’nin ithal çaya vergi koyması üzerine, Amerikan Bağımsızlık Savaşı başladı.
• 1811 – Paraguay, İspanya’dan bağımsızlığını kazandı.
• 1839 – Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’de ilk eczacı sınıfının açıldığı tarihi esas alınarak “Eczacılık Günü” olarak kabul ve ilan edildi.
• 1861 – 859 gram ağırlığında kondrit tipinde bir meteorit olan “Canellas Meteoriti”, İspanya’nın Barselona kenti yakınlarında yeryüzüne çarptı.
• 1919 – İzmir limanında bulunan İtilaf Devletleri donanması kumandanı Amiral Caltrop, Türk ordusuna İzmir’in Yunanlar tarafından işgal edileceğini bildirdi.
• 1919 – İzmirli yurtseverler, gece Yahudi Mezarlığında toplanarak, Reddi İlhak ilkesini kabul etti.
• 1937 – Tarım Bakanlığı kuruluş kanunu kabul edildi.
• 1939 – Peru’da 5 yaşındayken doğum yapan Lina Medina, kayıtlara geçmiş en genç anne olarak tıp tarihinde yerini aldı.
• 1946 – Türkiye Sosyalist Partisi kuruldu. Başkanlığa avukat Esat Adil Müstecaplıoğlu seçildi.
• 1948 – Filistin’de İngiliz egemenliği sona erdi ve İsrail bağımsızlığını ilan etti.
• 1948 – Arap-İsrail Savaşı başladı.
• 1950 – 27 yıllık Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı son buldu. Demokrat Parti, yüzde 53 oyla tek başına iktidara geldi. Türkiye’de tek parti dönemi sona erdi.
• 1955 – Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve Sovyetler Birliği, yeni bir askeri ittifak içeren Varşova Paktı’nı imzaladılar.
• 1970 – Kızıl Ordu Fraksiyonu (Baader-Meinhof Grubu) adlı radikal sol örgüt, Almanya’da kuruldu.
• 1972 – Bülent Ecevit, CHP kurultayında Atatürk ve İsmet İnönü’den sonra CHP’nin üçüncü Genel Başkanı seçildi.
• 1973 – ABD’nin ilk uzay istasyonu olan Skylab fırlatıldı.
• 1974 – 12 Mart askeri müdahalesi sırasında tutuklananları kapsayan genel af çıktı. 141 ve 142’nci maddeler kapsam dışı kaldı.
• 1984 – Yaşar Kemal’in “İnce Memed” romanını sinemaya uyarlayan Peter Ustinov’un filminin galası Londra’da yapıldı.
• 1985 – Hüsamettin Cindoruk, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı seçildi. Cindoruk, “Bu emaneti kimseye teslim etmem. Sadece sahibine teslim ederim.” dedi. Yeni Genel Başkanın lakabı “emanetçi” oldu.
• 1987 – TBMM, Anayasa değişikliğini kabul ederek, siyasi yasaklar için referanduma gidilmesi, milletvekili sayısının 450’ye çıkarılması ve seçmen yaşının 20’ye indirilmesini benimsedi.
• 1994 – Efsanevi MacGyver adlı televizyon dizisinin “Lost Treasure of Atlantis” ismindeki filmi, Türkiye’de gösterime girdi.
• 1997 – Danıştay, Bergama köylülerinin siyanürle altın üretimine son verilmesi talebini kabul etti.
• 1998 – Emmy Ödüllü Amerikan Sitcom dizisi Seinfeld’in son bölümü, NBC televizyonundan yayınlandı. Dizi, 9 yıldır yayınlanıyordu.
• 2006 – Galatasaray, Süper Lig’deki 16. Şampiyonluğunu kazandı.
• 2010 – Türkiye ile Yunanistan arasında siyasi, ticari ve kültürel işbirliğini öngören 21 adet dostluk antlaşması imzalandı.
• 2013 – Demi Lovato’nun DEMI adlı albümü yayınlandı.
• 2014 – Türkiye’de 13 Mayıs’ta Soma’da gerçekleşen maden kazasında ölen 301 madenci için, millî yas ilan edildi.

Doğumlar

• 1710 – Adolf Frederick, İsveç kralı (ö. 1771)
• 1836 – Wilhelm Steinitz, Çek asıllı Amerikalı Dünya satranç şampiyonu (ö. 1900)
• 1858 – Anthon van Rappard, Hollandalı ressam (ö. 1892)
• 1899 – Pierre Victor Auger, Fransız fizikçi (ö. 1993)
• 1905 – Jean Daniélou, Kardinal ilan edilen Fransız Cizvit patrolog (ö. 1974)
• 1912 – Alfredo Gobbi, Arjantinli tango müzisyeni ve besteci (ö. 1965)
• 1918 – Marie Smith, Eyak dilini konuşan son kişi (ö. 2008)
• 1922 – Franjo Tuđman, Hırvatistan’ın ilk Devlet Başkanı (ö. 1999)
• 1934 – Can Kolukısa, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1935 – İvan Dimitrov, Bulgar millî futbolcu (ö. 2019)
• 1936 – Mahiru Akdağ, Türk voleybolcu ve avukat
• 1939 – Çiğdem Selışık Onat, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu
• 1944 – George Lucas, Amerikalı film yönetmeni
• 1945 – Vladislav Ardzinba, Abhaz siyasetçi (ö. 2010)
• 1945 – Yochanan Vollach, İsrailli futbolcu
• 1952 – David Byrne, İskoçya doğumlu, ABD’de yaşayan ve 1975 ile 1991 yılları arasında etkin olan New Wave grubu Talking Heads’in kurucularından olan müzisyen
• 1952 – Robert Zemeckis, Akademi Ödüllü Amerikalı yönetmen, yapımcı ve yazar
• 1953 – Norodom Sihamoni, Kamboçya Kralı
• 1955 – Ali Dürüst, Türk iş adamı
• 1955 – Big Van Vader, Amerikalı profesyonel güreşçi ve eski Amerikan Futbolu oyuncusudu (ö. 2018)
• 1959 – Stefano Malinverni, İtalyan atlet
• 1960 – Sinan Alaağaç, Türk futbolcu (ö. 1985)
• 1961 – Tim Roth, İngiliz sinema oyuncusu ve yönetmen
• 1964 – Ebu Enes el-Libi, Libyalı el-Kaide’nin üst düzey sorumlusu (ö. 2015)
• 1969 – Cate Blanchett, Avustralyalı oyuncu
• 1971 – Sofia Coppola, Akademi Ödüllü Amerikalı yönetmen, oyuncu ve yapımcı
• 1973 – Hakan Ünsal, Türk futbolcu
• 1977 – Pusha T, Amerikalı rapçi
• 1978 – André Macanga, Angolalı millî futbolcu
• 1978 – Elisa Togut, İtalyan voleybolcu
• 1978 – Gustavo Varela, Uruguaylı millî futbolcu
• 1979 – Bleona Qereti, Arnavut şarkıcı
• 1980 – Zdeněk Grygera, Çek futbolcu
• 1981 – Júlia Sebestyén, Macar buz patenci
• 1982 – Ignacio María González, Uruguaylı futbolcu
• 1983 – Anahí, Bir şarkıcı-söz yazarı, Meksika ve aktris
• 1983 – Amber Tamblyn, Amerikalı oyuncu
• 1984 – Nigel Reo-Coker, Sierra Leone asıllı İngiliz futbolcu
• 1984 – Olly Murs, İngiliz şarkıcı
• 1984 – Patrick Ochs, Alman futbolcu
• 1984 – Michael Rensing, Alman futbolcu
• 1984 – Hassan Yebda, Cezayirli millî futbolcu
• 1984 – Mark Zuckerberg, Amerikalı bilgisayar programcısı ve iş adamı
• 1986 – Marco Motta, İtalyan millî futbolcu
• 1987 – Adrián Calello, Arjantinli futbolcu
• 1989 – Jon Leuer, Amerikalı profesyonel basketbolcu
• 1990 – Emily Samuelson, Amerikalı buz patenci
• 1991 – Muhammed İldiz, Avusturyalı-Türk futbolcu
• 1993 – Miranda Cosgrove, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı
• 1993 – Kristina Mladenovic, Fransız profesyonel tenisçi
• 1994 – Emmanouil Siopis, Yunan futbolcu
• 1996 – Martin Garrix, Hollandalı DJ

Ölümler

• 649 – Papa I. Theodore, 24 Kasım 642 tarihinden öldüğü 649 yılına kadar papa (d. ?)
• 964 – Papa XII. Ioannes, Katolik Kilisesi’nin dini lideri (d. 937)
• 1610 – IV. Henry, Fransa Kralı (d. 1553)
• 1643 – XIII. Louis, Fransa Kralı (d. 1601)
• 1756 – Eğrikapılı Mehmed Rasim, Osmanlı hattat (d. 1688)
• 1863 – Émile Prudent, Fransız piyanist ve besteci (d. 1817)
• 1865 – Nâsıf Maluf, Lübnanlı sözlükbilimci (d. 1823)
• 1887 – Lysander Spooner, Amerikalı politik düşünür, deneme ve kitapçık yazarı, üniteryen, kölelik karşıtı (d. 1808)
• 1893 – Eduard Kummer, Alman Matematikçi (d. 1810)
• 1906 – Carl Schurz, Alman devrimci ve devlet adamı (d. 1829)
• 1912 – August Strindberg, İsveçli oyun yazarı ve romancı (d. 1849)
• 1916 – William Stanley, Amerikalı fizikçi ve mucit (d. 1858)
• 1928 – Abdülhamid Hamdi Bey, Türk siyasetçi ve din adamı (d. 1871)
• 1936 – Edmund Allenby, İngiliz general (d. 1861)
• 1940 – Emma Goldman, Yahudi asıllı Amerikalı anarşist yazar (d. 1869)
• 1943 – Henri La Fontaine, Belçikalı hukukçu (d. 1854)
• 1946 – Lee Kohlmar, Alman film yönetmeni ve sinema oyuncusu (d. 1873)
• 1968 – Husband Kimmel, Amerikalı komutan (d. 1882)
• 1970 – Billie Burke, Amerikalı aktris (d. 1884)
• 1975 – Ernst Alexanderson, Amerikalı elektrik mühendisi (d. 1878)
• 1980 – Carl Ebert, Alman tiyatro yönetmeni ve oyuncusu (d. 1887)
• 1980 – Hugh Griffith, Galli aktör (d. 1912)
• 1984 – Vasıf Öngören, Türk oyun yazarı (d. 1938)
• 1987 – Rita Hayworth, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1918)
• 1991 – Jiang Qing, Mao Zedong’un karısı (d. 1914)
• 1994 – Cihat Arman, Türk futbolcu (Fenerbahçe ve millî takımın eski kalecisi] (d. 1915)
• 1995 – Belkıs Dilligil, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1929)
• 1995 – Rauf Mutluay, Türk deneme ve eleştiri yazarı (d. 1925)
• 1998 – Frank Sinatra, Amerikalı müzisyen (d. 1915)
• 2003 – Robert Stack, Amerikalı aktör (d. 1919)
• 2003 – Wendy Hiller, İngiliz aktris (d. 1912)
• 2007 – Turan Yavuz, Türk gazeteci (d. 1956)
• 2009 – Monica Bleibtreu, Avusturya asıllı Alman oyuncu (d. 1944)
• 2012 – Taruni Sachdev, Hint çocuk oyuncu ve model (d. 1998)
• 2013 – Ingrid Visser, Hollandalı voleybolcu (d. 1977)
• 2015 – B.B. King, Amerikalı müzisyen (d. 1925)
• 2016 – Balázs Birtalan, Macar şair, yazar, psikoterapist ve aktivist (d. 1969)
• 2016 – Lasse Mårtenson, Fin şarkıcı, komedyen, besteci ve oyuncu (d. 1934)
• 2017 – Powers Boothe, Amerikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1948)
• 2017 – Frank Brian, Amerikalı eski profesyonel basketbolcu (d. 1923)
• 2017 – Brad Grey, Amerikan film ve televizyon yapımcısı (d. 1957)
• 2017 – Bruce Hill, Amerikalı otomobil yarışçısı (d. 1949)
• 2017 – Tom McClung, Amerikalı caz piyanisti ve bestecisi (d. 1957)
• 2018 – Doug Ford, Amerikalı golfçü (d. 1922)
• 2018 – Tom Wolfe, Amerikalı gazeteci ve yazar (d. 1930)
• 2019 – Yuri Bohutsky, Ukraynalı siyasetçi ve eski bakan (d.1952)
• 2019 – Leopoldo Brizuela, Arjantinli gazeteci, şair ve çevirmen (d. 1963)
• 2019 – Tim Conway, Amerikalı komedyen ve oyuncu (d. 1933)
• 2019 – Sven Lindqvist, İsveçli yazar (d. 1932)
• 2019 – Étienne Perruchon, Fransız film müziği bestecisi (d. 1958)
• 2019 – Alice Rivlin, Amerikalı ekonomist ve siyasetçi (d. 1931)
• 2020 – Anisuzzaman, Bangladeşli eğitimci, yazar, aktivist ve akademisyen (d. 1937)
• 2020 – Teresa Aquino-Oreta, Filipinli Liberal siyasetçi (d. 1944)
• 2020 – Hans Cohen, Hollandalı mikrobiyolog (d. 1923)
• 2020 – Phyllis George, Amerikalı aktris, televizyon sunucusu, iş kadını ve eski model (d. 1949)
• 2020 – Joey Giambra, İtalyan Amerikalı caz müzisyeni (d. 1933)
• 2020 – Sally Rowley, Amerikalı mücevher üreticisi ve sivil haklar aktivisti (d. 1931)
• 2020 – Jorge Santana, Meksikalı müzisyen (d. 1951)

Tatiller ve özel günler

• Dünya Çiftçiler Günü
• Dünya Eczacılık Günü