Bilim Tarihinde Bugün : Jan Matzeliger Seri Ayakkabı İmalat Makinasını Tanıttı

29 Mayıs, Miladi takvime göre yılın 149. (artık yıllarda 150.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan gün sayısı 216.

Bilim Tarihinde Bugün

• 29 Mayıs 1829 – İngiliz kimyager, fizikçi ve mucit Humphry Davy öldü.
• 29 Mayıs 1885’te Jan Matzeliger, Lynn, Massachussets’te yeni icat ettiği makinenin ayakkabıları seri üretme ve daha önce tabanı bir ayakkabının üst kısmına tutturmak için gereken sıkıcı el işlerini değiştirme becerisini halka açık bir şekilde gösterdi.
• 29 Mayıs 1888’de, birkaç düzine yağlama cihazından bir diğeri, siyah Amerikalı mucit Elijah J. McC tarafından patentlendi.
• 29 Mayıs 1923’te Thomas A. Edison’a “Stylus Montajı” ile ilgili bir patent verildi.
• 29 Mayıs 1945’te Amerikalı mucit Jones tarafından iki zamanlı gaz motoru patenti alındı.
• 29 Mayıs 1951’de, James W. Clapp ve Richard O. Roblin’e geliştirilmiş sülfonamid ilaçları için patent verildi.

Olaylar

• 1453 – Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u fethederek Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nu sona erdirdi. Birçok tarihçi için İstanbul’un Fethi, Orta Çağ’ın sonudur.
• 1807 – Kabakçı Mustafa ayaklanmasında, isyancılar Şehzade Mustafa ve Mahmut’un kendilerine teslimini istedi. Sultan III. Selim tahttan indirildi, IV. Mustafa tahta çıktı.
• 1848 – Wisconsin, 30. eyalet olarak ABD’ye katıldı.
• 1867 – Avusturya-Macaristan İmparatorluğu kuruldu.
• 1913 – Igor Stravinsky’nin Le Sacre du Printemps (Bahar Ayini) adlı balesi ilk kez Paris’te sahnelendi.
• 1914 – Kanada yolcu gemisi “RMS Empress of Ireland”, Saint Lawrence Körfezi’nde battı, 1024 yolcu boğularak öldü.
• 1927 – Ankara-Kayseri Demiryolu, İsmet Paşa tarafından açıldı.
• 1936 – Türk bayrağı hakkında kanun, TBMM’de kabul edildi.
• 1937 – Türkiye ile Fransa arasında “Sancak”ın (Hatay) “Tamamiyet-i Mülkiyesini Tekeffül eden Antlaşma” ile “Türkiye – Suriye Hududunun Teminine dair Antlaşma” ve “Müşterek Beyanname ve Beyannameye bağlı Protokol” Cenevre’de imzalandı.
• 1942 – Adolf Hitler, Propaganda Bakanı Joseph Goebbels’in tavsiyesiyle, işgal altındaki Paris’te yaşayan tüm Yahudilerin sol göğüslerine sarı bir yıldız takmalarını emretti.
• 1945 – Etibank’ta 2 milyon liralık nakliye yolsuzluğu ortaya çıkarıldı.
• 1953 – Yeni Zelandalı dağcı Edmund Hillary ile Nepalli şerpa Tenzing Norgay, Everest’e çıkan ilk insanlar oldu.
• 1954 – Bilderberg Toplantıları’nın ilki yapıldı.
• 1958 – Sovyetler Birliği’nde Sınır Askeri Günü kutlanmaya başlandı. Günümüzde Rusya, Belarus, Ukrayna, Kırgızistan, Tacikistan gibi ülkelerde hâlen kutlanmaktadır.
• 1963 – Pakistan’ın doğusunda çıkan kasırgada 10 bin kişi öldü.
• 1968 – Mayıs ayaklanması sürüyor. Genel Emek Konfederasyonu’nun (CGT) çağrısına uyan yüz binlerce işçi Paris sokaklarına döküldü.
• 1971 – Prof. Sadun Aren, Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Genel Başkanı Fakir Baykurt ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Behice Boran tutuklandı.
• 1974 – Deniz Kuvvetlerine ait Çandarlı harita gemisi, savaş gemileri eşliğinde Ege Denizi’nde petrol arama araştırması yapmak üzere Beykoz’dan hareket etti.
• 1977 – CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, İzmir Çiğli Havaalanı’nda bulunduğu sırada, bir silahtan çıkan mermi, CHP’li Mehmet İsvan’ın yaralanmasına yol açtı. Merminin, bir polis memurunun ateş alan gaz tüfeğinden çıktığı açıklandı.
• 1979 – Rodezya’nın ilk siyah Başbakanı Abel Muzorewa göreve başladı.
• 1979 – Türkiye’de, “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun” çıkarıldı.
• 1980 – Çorum Olayları: MHP’liler, Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak’ın öldürülmesini Çorum’da protesto ettiler. Olaylar, 2 Temmuz’da sokağa çıkma yasağı konulmasına rağmen, aralıklarla 6 Temmuz’a kadar sürdü. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, 8 Temmuz’da Çorum’a geldi. Olaylar yatıştıktan sonra kentin değişik yerlerinde 48 ceset bulundu.
• 1985 – İstanbul Boğazı’nda ikinci boğaz köprüsünün (Fatih Sultan Mehmet) temeli atıldı.
• 1985 – Heysel Faciası: Şampiyon Kulüpler Kupası finali için Liverpool – Juventus maçının yapıldığı Belçika’nın Heysel Stadı’nda çıkan olaylarda 39 kişi öldü, 350 kişi de yaralandı.
• 1986 – Kamuoyunda ‘Fak-Fuk-Fon’ olarak bilinen Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşmayı Teşvik Yasası, Meclis’te kabul edildi.
• 1988 – İstanbul Boğazı, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nün yapımı tamamlandı.
• 1990 – Sovyetler Birliği’nde, radikal reformcu Boris Yeltsin, Rusya Yüksek Sovyeti Başkanlığı’na seçildi.
• 1993 – Anadolu pop müziğin öncülerinden Moğollar grubu, 17 yıllık aradan sonra yeniden sahneye çıktı.
• 1993 – Solingen Faciası: Almanya’nın Solingen şehrinde Türklerin yaşadığı bir evin kundaklanması sonucu 5 kişi yaşamını yitirdi, 2 kişi de yaralandı.
• 1995 – Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın oğlu Ahmet Özal için, karşılıksız çek verdiği iddiasıyla gıyabi tutuklama kararı çıktı.
• 1996 – Siverek halkı aralarında Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in de bulunduğu 13 politikacı hakkında tazminat davası açtı. Politikacılar, Siverek’i il yapacakları vaadinde bulunup yerine getirmemekle suçlanıyordu.
• 2005 – Susurluk davası sırasında açığa alınan eski polis memurlarından Oğuz Yorulmaz, Bursa’da bir barda öldürüldü.
• 2006 – Uşak Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Karun Hazineleri’ndeki bazı eserlerin çalındığı iddiasıyla yürütülen araştırmalar kapsamında, Müze Müdürü Kazım Akbıyıkoğlu da dahil olmak üzere, 4 ilde 9 kişinin gözaltına alındığı açıklandı.
• 2010 – 55. Eurovision Şarkı Yarışması finali Norveç’in başkenti Oslo’da yapıldı. Kazanan, 246 puanla Lena Meyer-Landrut’un Satellite şarkısıyla katıldığı Almanya oldu.

Doğumlar

• 1489 – Mimar Sinan, Türk mimar (ö. 1588)
• 1794 – Antoine Bussy, Fransız kimyager (ö. 1882)
• 1860 – Isaac Albéniz, İspanyol besteci ve piyanist (ö. 1909)
• 1868 – Abdülmecid Efendi, son Osmanlı halifesi (ö. 1944)
• 1887 – Müfit Ratip, Türk oyun yazarı ve çevirmen (ö. 1920)
• 1903 – Bob Hope, Amerikalı komedyen (ö. 2003)
• 1904 – Gregg Toland, Amerikalı görüntü yönetmeni (ö. 1948)
• 1917 – John F. Kennedy, ABD’nin 35. Başkanı ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 1963)
• 1920 – John Harsanyi, Amerikalı ekonomist (ö. 2000)
• 1922 – Iannis Xenakis, Yunan besteci (ö. 2001)
• 1926 – Abdoulaye Wade, Senegal’in üçüncü Cumhurbaşkanı
• 1929 – Abdullah Baştürk, Türk sendikacı ve DİSK Genel Başkanı (ö. 1991)
• Korkut Özal, Türk siyasetçi (ö. 2016)
• 1938 – Şule Yüksel Şenler, Türk yazar
• 1941 – Bob Simon, Amerikalı gazeteci ve haber spikeri (ö. 2015)
• 1945 – Aydın Tansel, Türk şarkıcı, besteci ve müzisyen (ö. 2016)
• 1946 – Héctor Yazalde, Arjantinli eski millî futbolcu (ö. 1997)
• 1948 – Nick Mancuso, İtalyan kökenli Kanadalı oyuncu
• Marianne Pitzen, Alman sanatçı ve müze yöneticisi
• 1949 – Brian Kidd, İngiliz futbolcu, futbol antrenörü ve teknik direktör
• Francis Rossi, İngiliz müzisyen
• 1953 – Danny Elfman, Amerikalı film müziği bestecisi
• 1955 – John Hinckley Jr., Amerikalı suçlu
• 1956 – La Toya Jackson, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu (Michael Jackson’ın ablası)
• 1957 – Ted Levine, Amerikalı dizi ve sinema oyuncusu
• 1957 – Muhsin Mahmelbaf, İranlı yönetmen, senarist, film editörü ve film yapımcısıdır
• 1958 – Annette Bening, Amerikalı oyuncu
• 1959 – Rupert Everett, İngiliz oyuncu
• 1959 – Roland Koch, İsviçreli aktör
• 1961 – Melissa Etheridge, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen
• 1963 – Blaze Bayley, İngiliz şarkıcı
• 1963 – Ukyo Katayama, Formula 1’de altı sezon boyunca yarışmasıyla Japon yarışçı
• 1965 – Yaya Aubameyang, Gabonlu millî futbolcu
• 1967 – Noel Gallagher, İngiliz müzisyen
• 1967 – Heidi Mohr, Alman profesyonel futbolcu (ö. 2019)
• 1969 – Acun Ilıcalı, Türk yapımcı, sunucu ve medya patronu
• 1970 – Roberto Di Matteo, İtalyan teknik direktör, eski futbolcu
• Brian Turk, Amerikalı oyuncu
• 1973 – Anthony Azizi, Amerikalı dizi oyuncusu
• 1973 – Alpay Özalan, Türk futbolcu
• 1975 – Melanie Brown, İngiliz televizyon karakteri, şarkıcısı ve aktris
• 1975 – David Burtka, Amerikalı oyuncu
• 1976 – Gülşen Bayraktar, Türk şarkıcı, besteci ve söz yazarı
• 1976 – Hakan Günday, Türk yazar
• 1977 – Massimo Ambrosini, İtalyan eski fubtolcu
• 1977 – Marco Cassetti, İtalyan millî futbolcu
• 1979 – Arne Friedrich, Alman futbolcu
• 1980 – Petek Dinçöz, Türk şarkıcı, manken, oyuncu ve sunucu
• 1981 – Andrey Arşavin, Rus futbolcu
• 1982 – Ana Beatriz Barros, Brezilyalı süper model
• 1982 – Elyas M’Barek, Alman oyuncu
• 1982 – Nataliya Dobrinska, Ukraynalı heptatlet
• 1983 – Alberto Medina, Meksikalı futbolcu
• 1984 – Carmelo Anthony, Amerikalı basketbolcu
• 1985 – Hernanes, Brezilyalı futbolcu
• 1987 – Taner Arı, Avusturyalı Türk futbolcu
• 1988 – Daria Kinzer, Hırvat şarkıcı ve söz yazarı
• 1988 – Muaz el-Kesasibe, Ürdünlü savaş pilotu (ö. 2015)
• 1989 – Riley Keough, Amerikalı oyuncu ve model
• 1993 – Richard Carapaz, Ekvadorlu yol bisikleti yarışçısı
• 1998 – Felix Passlack, Alman futbolcu

Ölümler

• 1425 – Hongxi, Çin’in Ming Hanedanı’nın dördüncü imparatoru (d. 1378)
• 1453 – Ulubatlı Hasan, Osmanlı asker (İstanbul’un fethi sırasında Bizans surlarına ilk sancağı diken yeniçeri) (d. 1428)
• 1453 – XI. Konstantinos, Bizans’ın son İmparatoru (d. 1405)
• 1500 – Bartolomeu Dias, Portekizli kâşif ve denizci (d. 1450)
• 1586 – Adam Lonicer, Alman botanikçi (d. 1528)
• 1814 – Joséphine de Beauharnais, Napoleon Bonaparte’nin eşi (d. 1763)
• 1829 – Humphry Davy, İngiliz kimyager, fizikçi ve mucit (d. 1778)
• 1847 – Emmanuel de Grouchy, Napoleon Döneminde Fransa generali ve mareşali (d. 1766)
• 1892 – Bahaullah, Bahailik dininin kurucusu (d. 1817)
• 1914 – Paul Von Mauser, Alman silah tasarımcısı (d. 1838)
• 1920 – Müfit Ratip, Türk oyun yazarı ve çevirmen (d. 1887)
• 1942 – John Blyth Barrymore, Amerikalı aktör (d. 1882)
• 1947 – Franz Böhme, II. Dünya Savaşı sırasında Alman general (d. 1885)
• 1951 – Mihail Borodin, Sovyet siyasetçi (d. 1884)
• 1951 – Fanny Brice, Amerikalı oyuncu ve model (d. 1891)
• 1951 – Géza Maróczy, Macar satranç ustası (d. 1870)
• 1958 – Juan Ramón Jiménez, İspanyol şair (d. 1881)
• 1970 – Sünuhi Arsan, Türk hukukçu (d. 1899)
• 1979 – Mary Pickford, Kanada asıllı Amerikalı aktris (d. 1892)
• 1981 – Song Qingling, Çinli devlet başkanı (d. 1893)
• 1982 – Romy Schneider, Avusturyalı-Fransız aktris (d. 1938)
• 1991 – Coral Browne, Avsutralyalı-Anerikalı kadın sahne, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1913)
• 1994 – Erich Honecker, Doğu Almanya’nın son Başkanı (d. 1912)
• 1997 – Jeff Buckley, Amerikalı müzisyen, besteci ve söz yazarı (d. 1966)
• 2003 – Trevor Ford, Galli eski futbolcu (d. 1923)
• 2004 – Kani Karaca, Türk musiki ustası (d. 1930)
• 2007 – Yıldıray Çınar, Türk halk müziği sanatçısı (d. 1940)
• 2008 – Harvey Korman, Amerikalı aktör (d. 1927)
• 2009 – Steve Prest, İngiliz profesyonel snooker oyuncusu ve koç (d. 1966)
• 2010 – Dennis Hopper, Amerikalı oyuncu ve yönetmen (d. 1936)
• 2011 – Bill Roycroft, Avustralyalı Olimpik binici şampiyonu (d. 1915)
• 2011 – Ferenc Mádl, Macar profesör ve siyasetçi (d. 1931)
• 2011 – Nejat Tümer, Türk asker ve 10. Türk Deniz Kuvvetleri Komutanı (d. 1924)
• 2011 – Sergey Bagapsh, Abhazya’nın 2. Cumhurbaşkanı (d.1949)
• 2012 – Kanetō Shindo, Japon film yönetmeni, senarist, film yapımcısı ve yazar (d. 1912)
• 2013 – Cliff Meely, Amerikalı eski basketbol oyuncusu (d. 1947)
• 2014 – Karlheinz Böhm, Avusturya kökenli Alman oyuncu ve hayırsever (d. 1928)
• 2014 – Christine Charbonneau, Kanadalı şarkıcı ve besteci (d. 1943)
• 2015 – Doris Hart, Amerikalı tenis oyuncusu (d. 1925)
• 2015 – Betsy Palmer, Amerikalı oyuncu (d. 1926)
• 2015 – Bruno Pesaola, Arjantin-İtalyan eski futbolcu ve teknik direktör (d. 1925)
• 2016 – André Rousselet, Fransız siyasetçi, bürokrat ve iş adamı (d. 1922)
• 2017 – Enitan Bababunmi, Nijeryalı akademisyen ve biyokimya profesörü (d. 1940)
• 2017 – Konstandinos Miçotakis, Yunan siyasetçi (d. 1918)
• 2017 – Manuel Noriega, Panamalı siyasetçi ve asker, devrik Panama devlet başkanı (d. 1934)
• 2018 – Yoseph Imry, İsrailli fizikçi (d. 1939)
• 2018 – Ray Podloski, Kanadalı profesyonel buz hokeyi oyuncusu (d. 1966)
• 2018 – Madiha Yousri, Mısırlı sinema ve dizi oyuncusu (d. 1921)
• 2019 – Tony DeLap, Amerikalı grafik sanatçısı (d. 1927)
• 2019 – Dennis Etchison, Amerikalı yazar, romancı ve senarist (d. 1943)
• 2019 – Bayram Şit, Eski Türk güreşçi (d. 1930)
• 2019 – Peggy Stewart, Amerikalı oyuncu (d. 1923)
• 2019 – Jiří Stránský, Çek şair, oyun yazarı, çevirmen ve aktivist (d. 1931)
• 2020 – Evaldo Gouveia, Brezilyalı şarkıcı-söz yazarı (d. 1928)
• 2020 – Célio Taveira, Brezilyalı millî futbolcu (d. 1940)
• 2021 – Maurice Capovila, Brezilyalı film yönetmeni ve senarist (d. 1936)
• 2021 – Marcell Jankovics, Macar grafik sanatçısı, film yönetmeni, animatör ve yazar (d. 1941)
• 2021 – Gwen Shamblin Lara, Amerikalı yazar (d. 1955)
• 2021 – Joseph Lara, Amerikalı aktör (d. 1962)
• 2021 – Gavin MacLeod, Amerikalı aktör, yazar ve aktivist (d. 1931)
• 2021 – B. J. Thomas, Amerikalı şarkıcıdır (d. 1942)

Tatiller ve özel günler

• Dünya Multipl Skleroz (MS) Günü