Bilim Tarihinde Bugün : Tokamak Füzyon Test Reaktöründe 510.000.000 Santigrat Derece Plazma Üretildi

27 Mayıs, Miladi takvime göre yılın 147. (artık yıllarda 148.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan gün sayısı 218.

Bilim Tarihinde Bugün

• 27 Mayıs 1988 – Alman fizikçi Ernst Ruska öldü.
• 27 Mayıs 1914 – İngiliz fizikçi ve kimyager Joseph Wilson Swan öldü.
• 27 Mayıs 1959 – Kanadalı fizik doktoru Donna Strickland doğdu.
• 27 Mayıs 1994 yılında, Princeton Üniversitesi Princeton Plazma Fizik Laboratuvarı’nda işletilen Tokamak Füzyon Test Reaktörü’nde (TFTR) bir laboratuvarda üretilen en yüksek sıcaklık 510 milyon santigrat derece plazma sıcaklığıydı.

Olaylar

• 1703 – Rus Çarı I. Petro, Rus İç Savaşı sırasında Petrograd, Sovyetler Birliği döneminde Leningrad olarak anılan Sankt-Peterburg şehrini kurdu.
• 1905 – Tsushima Muharebesi başladı. Ertesi gün Japon Donanması’nın, Rus Donanması’nı neredeyse yok etmesiyle son buldu. Bu savaş dünya tarihinin ilk modern deniz savaşı oldu.
• 1907 – San Francisco, Kaliforniya’da veba salgını baş gösterdi.
• 1915 – Osmanlı Hükümeti tarafından Sevk ve İskan Kanunu kabul edildi.
• 1935 – Türkiye’de hafta tatili, Cuma’dan Pazar’a alındı.
• 1940 – Le Paradis katliamı: Almanlar tarafından çevrilen Kraliyet Norfolk Müfrezesi’nden 99 askerden sadece 2’si kurtulabildi.
• 1941 – Alman zırhlısı Bismarck, İngiliz Kraliyet Donanması tarafından batırıldı.
• 1944 – Latin harfleri ile ilk Cumhuriyet altını basıldı.
• 1953 – Paris’te Belçika, Fransa, İtalya, Lüksemburg, Hollanda ve Batı Almanya arasında Avrupa Savunma Birliği Antlaşması imzalandı.
• 1957 – İstanbul’da yapılan Dünya Güreş Şampiyonası’nda Türkiye Millî Güreş Takımı, serbestte dört birincilikle dünya şampiyonu oldu.
• 1958 – Amerikan F-4 Phantom II çok amaçlı avcı-bombardıman uçağı ilk uçuşunu yaptı.
• 1960 – 27 Mayıs Darbesi: Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Silahlı Kuvvetler adına ülke yönetimini Millî Birlik Komitesi üstlendi. Orgeneral Cemal Gürsel, Millî Birlik Komitesi’nin başına getirildi. Millî Birlik Komitesi, ilk iş olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni ve Hükûmeti feshetti ve her türlü siyasi faaliyeti yasakladı.
• 1960 – Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yönetime el koymasının ardından gözaltına alınan eski İçişleri Bakanı Namık Gedik intihar etti. Aynı gün gözaltına alınan 150 kişi Yassıada’ya getirildi.
• 1961 – Anayasa, Kurucu Meclis’te oylamaya katılan 262 üyeden 260’ının oyuyla kabul edildi.
• 1962 – Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ÇNAEM) açıldı.
• 1980 – Türkiye’de 12 Eylül 1980 Darbesi’ne Giden Süreç (1979- 12 Eylül 1980): Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak, Ankara’da evinin önünde uğradığı suikast sonucu öldü.
• 1983 – Türkiye’de kürtaj yasağı kalktı. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, kadınlara kürtaj hakkı verdi.
• 1992 – Iğdır ve Ardahan il oldu.
• 1994 – ABD’de 20 yıldır sürgünde bulunan Sovyet yazar Aleksandr Soljenitsin ülkesine döndü.
• 1995 – Bir grup kadın, Cumartesi günü saat 12:00’de gözaltında kaybolanların bulunması ve sorumluların ortaya çıkarılarak yargılanması talebiyle, İstanbul Galatasaray Lisesi önünde oturdu. Daha sonra Cumartesi Anneleri olarak anılan insan hakları savunucuları, dört yıl boyunca her Cumartesi saat 12:00’de aynı yerde buluştu.
• 1999 – Birleşmiş Milletler Savaş Suçluları Mahkemesi, Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç’i Kosova’daki vahşetin sorumlusu olmakla ve etnik Arnavutlara karşı soykırım yapmakla suçladı.
• 2007 – Mehmet Ağar Genel Başkanlığı’ndaki DYP, eski Demokrat Parti’nin adını aldı.

Doğumlar

• 1332 – İbni Haldun, Arap düşünür ve tarihçi (ö. 1406)
• 1509 – Pasquale Cicogna, Venedik Cumhuriyeti’nin 88’inci dükası (ö. 1595)
• 1756 – I. Maximilian Joseph, Bavyera Krallığı’nın ilk Hükümdarı (ö. 1825)
• 1794 – Cornelius Vanderbilt, Amerikalı girişimci (ö. 1877)
• 1799 – Jacques Fromental Halévy, Fransız besteci (ö. 1862)
• 1818 – Fransiscus Cornelis Donders, Hollandalı doktor (ö. 1889)
• 1837 – Wild Bill Hickok, Amerikalı silahşor, iz sürücü ve kanun adamı (ö. 1876)
• 1877 – Isadora Duncan, Amerikalı dansçı (ö. 1927)
• 1880 – Joseph Grew, Amerikalı diplomat (ö. 1965)
• 1882 – Tevfik Sağlam, Türk bilim adamı ve askeri hekim (İstanbul Üniversitesi Rektörlerinden ve Verem Savaş Derneği Başkanlarından) (ö. 1963)
• 1884 – Max Brod, Alman yazar, bestekâr ve gazeteci (ö. 1968)
• 1894 – Dashiell Hammett, Amerikalı polisiye yazarı (ö. 1961)
• 1907 – Rachel Carson, Amerikalı yazar (ö. 1964)
• 1908 – Mazhar Şevket İpşiroğlu, Türk sanat tarihçisi (ö. 1985)
• 1911 – Teddy Kollek, İsrailli siyasetçi (ö. 2007)
• Vincent Price, Amerikalı oyuncu (ö. 1993)
• 1912 – John Cheever, Amerikalı yazar (ö. 1982)
• 1915 – Herman Wouk, Yahudi asıllı Amerikalı romancı ve Pulitzer Ödülü sahibi
• 1922 – Christopher Lee, İngiliz aktör (ö. 2015)
• 1923 – Henry Kissinger, Yahudi kökenli Amerikalı diplomat, siyaset bilimci ve siyasetçi
• 1928 – Ayfer Feray, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı (ö. 1994)
• 1930 – Güngör Dilmen, Türk oyun yazarı ve dramaturg (ö. 2012)
• 1930 – John Barth, Amerikalı romancı ve kısa hikâye yazarı
• 1934 – Uwe Friedrichsen, Alman sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2016)
• 1937 – Allan Carr, Amerikalı film yapımcısı (ö. 1999)
• 1939 – Don Williams, Amerikalı country tarzı şarkıcı, söz yazarı (ö. 2017)
• 1943 – Cilla Black, İngiliz şarkıcı ve televizyon yıldızı (ö. 2015)
• 1944 – Alain Souchon, Fransız şarkıcı-şarkı yazarı, oyuncu
• 1950 – Dee Dee Bridgewater, Amerikalı Caz sanatçısıdır
• 1953 – Emine Şenlikoğlu, Türk araştırmacı ve yazar
• 1956 – Giuseppe Tornatore, İtalyan senarist ve yönetmen
• 1957 – Siouxsie Sioux, İngiliz şarkıcı, söz yazarı, müzisyen ve yapımcı
• 1959 – Donna Strickland, Kanadalı fizik doktoru
• 1960 – Metin Tokat, Türk futbol hakemi
• 1960 – Önder Paker, Türk tiyatro yönetmeni ve oyun yazarı
• 1962 – Zeynep Tunuslu, Türk modacı ve gazeteci
• 1963 – Sezgin Tanrıkulu, Türk hukukçu ve siyasetçi
• 1967 – Paul Gascoigne, İngiliz futbolcu
• 1968 – Harun Erdenay, Türk basketbol oyuncusu
• 1969 – Valérie Barlois, Fransız eskrimci
• 1970 – Joseph Fiennes, İngiliz oyuncu
• 1971 – Paul Bettany, İngiliz oyuncu
• 1971 – Lisa Lopes, Amerikalı şarkıcı (ö. 2002)
• 1972 – Sibyl Buck, Amerikalı müzisyen ve model
• 1973 – Yorgos Lanthimos, Yunan film yönetmeni, senarist
• 1973 – Jack McBrayer, Amerikalı oyuncu ve komedyen
• 1974 – Paolo Briguglia, İtalyan oyuncu
• Gürkan Uygun, Türk oyuncu
• 1975 – André 3000, Amerikalı rapçi ve prodüktör
• Jadakiss, Amerikalı rapçi
• Barış Bağcı, Türk oyuncu
• Jamie Oliver, İngiliz şef, televizyon programcısı, yazar ve lokantacı
• 1976 – Jiří Štajner, Çek millî futbolcu
• 1978 – Jacques Abardonado, Fransız eski futbolcu
• 1979 – Mile Sterjovski, Avustralyalı millî futbolcu
• 1981 – Johan Elmander, İsveçli futbolcu
• 1981 – Özgür Çevik, Türk oyuncu ve şarkıcı
• 1982 – Natalya Neidhart, Kanadalı profesyonel güreşçi
• 1983 – Lucenzo, Fransız şarkıcı
• 1983 – Maxim Tsigalko, Beyaz Rus futbolcu
• 1987 – Bora Hun Paçun, Türk basketbolcu
• 1988 – Tobias Reichmann, Alman hentbolcu
• 1989 – Nina Radojčić, Sırp şarkıcı ve söz yazarı
• 1990 – Samuel Armenteros, Küba asıllı İsveçli futbolcu
• 1990 – Nadine Beiler, Avusturyalı Hip hop ve Pop şarkıcı
• 1990 – Chris Colfer, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı
• 1990 – Jonas Hector, Alman millî futbolcu
• 1991 – Mário Rui, İtalyan futbolcu
• 1994 – Maximilian Arnold, Alman millî futbolcu
• 1994 – João Cancelo, Portekizli millî futbolcu
• 1995 – Marius Wolf, Alman futbolcu

Ölümler

• 366 – Procopius, I. Valentinianus’e karşı imparatorluğunu ilan eden Kilikya yerlisi, Constantinus hanedanı mensubu (d. 326)
• 927 – I. Simeon, Birinci Bulgaristan İmparatorluğu’nun 893-927 yılları arasında hüküm süren çarı. I. Boris’in oğluydu (d. 864)
• 1564 – Jean Calvin, Fransız din reformcusu ve Kalvenizmin kurucusu (d.1509)
• 1690 – Giovanni Legrenzi, İtalyan besteci ve organist (d. 1626)
• 1762 – Alexander Gottlieb Baumgarten, Alman filozof (d. 1714)
• 1797 – François-Noël Babeuf, Fransız yazar (d. 1760)
• 1831 – Jedediah Smith, Amerikalı avcı, iz sürücü, kürk tüccarı ve kâşif (d. 1799)
• 1840 – Niccolo Paganini, İtalyan keman virtüözü ve besteci (d. 1782)
• 1910 – Robert Koch, Alman hekim ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1843)
• 1914 – Joseph Wilson Swan, İngiliz fizikçi ve kimyager (d. 1828)
• 1935 – Ahmet Cevdet Oran, Türk yayıncı, yazar ve gazeteci (d. 1862)
• 1939 – Joseph Roth, Avusturyalı romancı (d. 1894)
• 1941 – Ernst Lindemann, Alman asker (d. 1894)
• 1942 – Muhammed Hamdi Yazır, Türk din adamı, tercüman, hattat ve müfessir (d. 1878)
• 1947 – Evans Carlson, Amerikalı Kolordu komutanı (d. 1896)
• 1949 – Robert Ripley, Amerikalı karikatürist (d. 1890)
• 1950 – Vilmos Tkálecz, Macar-Sloven okul müdürü ve politikacı (d. 1894)
• 1953 – Otto Meissner, Almanya Cumhurbaşkanı Dairesi başkanı (d. 1880)
• 1956 – Samed Vurgun, Azeri şair (d. 1906)
• 1960 – Namık Gedik, Türk siyasetçi (d. 1911)
• 1964 – Jawaharlal Nehru, Hindistan’ın ilk Başbakanı (d. 1889)
• 1969 – Jeffrey Hunter, Amerikalı sinema oyuncusu ve yapımcı (1926)
• 1980 – Gün Sazak, Türk siyasetçi ve Gümrük ve Tekel Bakanı (d. 1932)
• 1987 – John Howard Northrop, Amerikalı kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1891)
• 1988 – Ernst Ruska, Alman fizikçi (d. 1906)
• 1989 – Sabite Tur Gülerman, Türk ses sanatçısı (d. 1927)
• 1991 – Temel Cingöz, Türk asker (suikast sonucu) (d. 1941)
• 1996 – Ziya Kayla, Türk bürokrat (d. 1912)
• 2000 – Maurice Richard, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu ve koç (d. 1921)
• 2003 – Luciano Berio, İtalyan avangart besteci, orkestra şefi, kuramcı ve öğretmen (d. 1925)
• 2004 – Umberto Agnelli, İtalyan girişimci, siyasetçi ve Fiat’ın Başkanı (d. 1934)
• 2006 – Mübeccel Vardar, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1960)
• 2009 – Clive Granger, Galli ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (d. 1934)
• 2010 – Talip Özkan, Türk Halk Müziği sanatçısı (d. 1939)
• 2011 – Jeff Conaway, Amerikalı oyuncu (d. 1950)
• 2011 – Margo Dydek, Polonyalı basketbolcu (d. 1974)
• 2012 – Johnny Tapia, Meksika asıllı Amerikalı boksör (d. 1967)
• 2013 – Nazmiye Demirel, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in eşi (d. 1928)
• 2013 – Bill Pertwee, İngiliz komedyen, yazar ve oyuncu (d. 1926)
• 2014 – Adnan Varınca, Türk natürmort ressam (d. 1918)
• 2014 – Massimo Vignelli, İtalyan tasarımcı (d. 1931)
• 2017 – Gregg Allmann, Amerikalı gospel-rock müzisyeni (d. 1947)
• 2017 – Kiran Ashar, Hint kriketçi (d. 1947)
• 2017 – Hyun Hong-choo, Güney Koreli avukat, siyasetçi ve diplomat (d. 1940)
• 2017 – Ludwig Preis, Alman futbol menajeri ve antrenör (d. 1971)
• 2018 – John DiFronzo, Amerikalı suç örgütü (mafya) lideri (d. 1928)
• 2018 – Gardner Dozois, Amerikalı bilimkurgu yazarı ve editör (d. 1947)
• 2018 – Andres Gandarias, İspanyol profesyonel uzun yol bisiklet yarışçısı (d. 1943)
• 2018 – Ali Lütfi Mahmud, Mısırlı siyasetçi (d. 1935)
• 2018 – Arda Öziri, Türk dizi ve sinema oyuncusu (d. 1978)
• 2019 – Bill Buckner, Amerikalı profesyonel beyzbol oyuncusu (d. 1949)
• 2019 – Gabriel Diniz, Brezilyalı şarkıcı ve besteci (d. 1990)
• 2019 – Tony Horwitz, Amerikalı gezeteci ve yazar (d. 1958)
• 2020 – Larry Kramer, Amerikalı oyun yazarı; senarist, romancı (d. 1935)
• 2020 – Liesbeth Migchelsen, Hollandalı kadın millî futbolcu ve antrenör (d. 1971)
• 2020 – Nicholas Rinaldi, Amerikalı şair ve yazar (d. 1934)
• 2021 – Carla Fracci, İtalyan balerin ve aktris (d. 1936)
• 2021 – Robert Hogan, Amerikalı aktör (d. 1933)
• 2021 – Lorina Kamburova, Bulgar aktris (d. 1991)
• 2021 – Nelson Sargento, Brezilyalı samba müzisyeni, şarkıcısı ve bestecisi (d. 1924)
• 2021 – Poul Schlüter, Danimarkalı bir politikacıydı (d. 1929)