Mercanların yumurtlaması bir doğa harikasıdır. Ayrıca mercan araştırmaları için de bu olayın takibi olağanüstü zorlu bir süreçtir.
Bir resif boyunca uzanan mercanlar, yılda bir kez, su sıcaklığı, günlerin uzunluğu ve ayın evresinin bir araya gelmesiyle belirlenen bir zamanda, yüzen yumurta ve sperm demetlerini okyanusa bırakır. Sonuç, yüzeye yükselen minik incilerden oluşan bir kar fırtınası ile yan çevrilmiş bir kar küresi gibidir.
Bu durumun aynı zamanda mistik bir yönü de vardır. Ayrıca, bir sonraki yumurtlamadan önce bir yıllık araştırma boyunca yetecek kadar yumurta ve sperm toplamak için zamana karşı yarışan araştırmacıları gece geç saatlerde çılgınca bir çılgınlığa sürükler.
Şimdi Avustralyalı bilim insanları, yumurtlamanın nasıl planlanacağını keşfeden dünya çapındaki küçük bir grup laboratuvara katıldı. 22 Ağustos’ta Avustralya Ulusal Deniz Simülatörü’nde (SeaSim) yaşanan önemli bir gelişmenin duyurulması, büyük ölçekte mercan yetiştirme ve iklim değişikliği nedeniyle tahrip olan Büyük Set Resifi’ni kurtarma çabalarında önemli bir adımdır.
Avustralya Deniz Bilimleri Enstitüsü’nden yumurtlama araştırmasına katılan ekolog Carly Randall’a göre, “bu programda benim için en dikkat çekici olan şey, mercan üretimini sanayileştirmeye ve operasyonel hale getirmeye çalıştığımız ölçektir.”
Yıl boyunca mercan üretecek bir sistem geliştirmeye çalışıyoruz. Başka bir deyişle mercan yetiştirmek istiyorlar.
Sorunun büyüklüğü vizyonun kapsamına da yansıyor. Tüm okyanus türlerinin dörtte birinin mercan resiflerinde yaşadığı düşünülüyor. Ancak mercanlar kirlilik, asitleşme ve artan okyanus sıcaklıklarından kaynaklanan tehditlerle karşı karşıya. Mercan polipleri, su altı ısı dalgaları sırasında dokularına yerleşen mikroskobik algleri serbest bırakır. Küçük deniz şakayıklarına benzeyen polipler, besin kaynağı olarak büyük ölçüde alglere bağımlıdır. Mercanlar, canlı bitkiler ortadan kaldırıldığında tamamen beyaza dönüşmelerine neden olan ve ağartma olarak bilinen bir süreçten geçerler. Sorun çözülmezse mercanlar açlıktan ölebilir.
Sonuç olarak, bilim adamlarına göre, dünyadaki mercan resifleri önümüzdeki 20 yıl içinde %90’a varan bir azalma yaşayabilir.
Sorunun çözümü ise sera gazlarının neden olduğu kirliliğin durdurulması. Ancak atmosferdeki sera gazı konsantrasyonları artmaya devam ettikçe, mercan uzmanları son zamanlarda daha doğrudan müdahaleleri memnuniyetle karşılıyor.
Çalışmaların çoğu, artan ısıya dayanabilecek mercan geliştirmeye odaklanıyor. Ancak, araştırmanın yürütülmesi mercan poliplerinin seri üretimini ve bunlar üzerinde genetik araştırma yapılmasını gerektiriyor, resifleri onarabilecek ölçekte herhangi bir bulgunun uygulanmasından bahsetmeye bile gerek yok.
2018’de SeaSim’de mercanların yumurtladığını görecek kadar şanslıydım. Gece çökerken minik mercan DNA paketleri akvaryum tanklarının tepesine yükselmeye başladı.
Bunlar insanlar tarafından titizlikle plastik kaplara yerleştiriliyordu. Bazıları demetleri aceleyle, çeşitli mercanlardan alınan sperm ve yumurtaların karıştırıldığı ve melezler üretmek için elendiği bir alana götürdü. Diğerleri ise üst katta, depolanmak üzere dondurulmuş mercan spermlerinin bulunduğu bir odaya koşuşturuyordu. Başka bir binada yalnız bir araştırmacı mikroskobun üzerine eğilmiş, hangi genlerin ısı toleransını etkilediğini keşfetmek için döllenmeden yeni geçmiş embriyolara genetik bir değişiklik enjekte ediyordu. Pek çok kişi, her yıl düzenlenen bu gösteriler için uzaklara seyahat etmek yerine yumurtlamayı planlayabilmelerinin ne kadar harika olacağını ifade etti.
Londra’daki Horniman Müzesi ve Bahçeleri’nde araştırmacı olan Jamie Craggs, bir yıl önce, 2017’de, mercan yumurtlamasını laboratuvarda yapay olarak tetiklemenin ilk başarısını detaylandıran bir makale yayınlamıştı.
Beş yıl sonra, şimdi birkaç laboratuvar Craggs’in örneğini taklit ediyor. Baltimore, Maryland’deki Carnegie Bilim Enstitüsü’nde mercan genetikçisi olan Phillip Cleves’e göre, “bu tür bir teknoloji çalışmalarımızı dönüştürüyor.” 2018 yılında mercan embriyolarını mikroskop altında inceleyen kişi oydu. En son konuştuğumuzda, yani birkaç hafta önce, mercanların birkaç gün içinde laboratuvarında yumurtlamaya başlayacağını tahmin ediyordu. “Baltimore’da bu hafta olduğu gibi mercanların üremesini sağlayabilirsek artık çok daha fazla deney yapabiliriz” şeklinde açıklamada bulunuyor
Avustralya’daki laboratuvarda elde edilen en son başarı, altı mercan türünün Avustralya kışı sırasında Büyük Set Resifi mercanlarından altı ay önce yumurtlaması için kandırılmasını içeriyordu. 2014’te yumurtlayan mercanlar 2014’teki yumurtlama sırasında doğmuş ve tüm yaşamlarını laboratuvarda geçirmişlerdir.
“Bu mercanlara doğal çevresel ipuçları hiç sunulmadı. SeaSim’de kıdemli akvaryumcu olan Lonidas Koukoumaftsis’e göre tüm yaşamlarını yapay ortamlarda beslenerek geçirdiler.
Bu altı türden dördünün yapay yumurtlaması, kendi yeni mercan kolonilerini başarıyla kuran larvalarla sonuçlandı.
Avustralya’daki bir mercan kriyoprezervasyon programının direktörü olan ve 2018’deki yumurtlamaya da katılan Jonathan Daly, bu yeni, uyarılmış yumurtlama durumlarından elde edilen sperm kalitesini incelemekle ilgileneceğini belirtti. Daly, “Kapasiteyi artıran her şey, diğer çeşitli araştırma programlarında çarpan etkisi yaratacak bir şeydir” dedi. Bilim insanları bir mercan akuakültür sisteminin nasıl geliştirileceğini bulmak için çabalıyor.
Yine de doğal döngü şu an için hala ana olay. Kasım ya da Aralık ayında bir gece güneş battıktan kısa bir süre sonra başlayacak olan yumurtlama, Daly’nin şimdiden beklediği bir şey. “Hızlanmaya başlıyoruz” diyor.
Kaynak: anthropocenemagazine
İlk yorum yapan olun