Bruce LEE, Jackie CHAN ve Jet LI; her biri sahasında oldukça yetenekli ve çağını aşan sanatçılar. Dövüş sanatları (Martial Arts) denilince bir çoğumuzun aklına gelen oldukça popüler on isim sayın diye sorulacak olursa büyük ihtimal ile ilk on isim arasında üç efsane isim akıllara gelecektir.
Bu yazıda size 2001 yılı yapımı bir sinema filminden bahsetmek istiyorum. Filmin adı THE ONE – TEK.
TEK; başrollerde Jet Li, Delroy Lindo ve Jason Statham’ın oyuncu olarak yer aldığı film konu olarak oldukça ilgi çekici nedeni ise 2001 yılına kadar sinemada perdeye aksettirilen bilim kurgu filmlerinde Paralel Evrenler kuramına ait bir senaryo sinema seyircisi ile buluşmamıştı. Filmde çoklu evrenlere ait bir senaryo ve bu senaryoya ait oldukça ilgi çekici bir
serüvene şahit oluyorduk.
Paralel Evrenler fikri bilim dünyasında ilk kez Hugg EVERETT tarafından yazılan Doktora Tezi sonrası bir baş yapıta dönüşür. Hugg Everett Princeton Üniversitesi’nde ürettiği 1956 tarihli Doktora tezinde Kuantum Mekanik Sistemler içinde bilinen evrendeki her şey kuantum varlıklardan (atom altı dünya elemanları) açığa çıktıklarını, bilinen tüm elemanların,
aynı anda açığa çıkan dev bir kuantum olasılıklar dalgası olarak düşünülmesi gerektiğini söyler.
Mademki atom altı dünya olasılıklar düzeni içinde kendine yer açıyorsa her düşünce ve plana dökülen her deneyin sonucu için açığa çıkan durum tüm evrende dallara ayrılacaktı. Çok anlamsız geldi değil mi? Bu nedenle, insan aklının belki saçma belki akıl almaz diye nitelendireceği sonuç; Tüm olasılıkların, akla gelebilecek tüm alternatif sonuçlarının bizi çok sayıda paralel evrenin var olduğu bir sonuca götürecektir. Hugg Everett’e göre paralel evrenler
çevremizi kuşatmış olmalıydı.
Bu noktada yine bir düşünce deneyine göz atacak olursak. Bina içinde, alışveriş merkezinde, vs. İki asansör arasında seçim yaparken tereddüt mü ediyorsunuz?
Dallanarak ayrılan bir evrende, başka bir siz, diğer asansörü seçiyor. Bir diğerinde iki asansör arasındaki duvara çarpıyorsunuz.
Yine bir başkasında, merdivenlerden çıkıyorsunuz. Kısaca The ONE filmi akla geliyor. Birden fazla evrende her birinde bir başka sen ile karşılaşıyorsun. Sonuç olarak tüm olasılıklar böylece gerçekleşmiş oluyor. Bu aşamada Kuantum mekanik sistemler dalga fonksiyonu ile açıklanır bilgisini vermekte fayda vardır. Yani dalga fonksiyonu, yani fotonların elektromanyetik dalgaları, çerçevesinde mümkün olan her olasılık, aslında farklı birer evren (veya “evren kopyası”) içinde gerçek olacaktır.
Kısaca The ONE filmi akla geliyor.
Niels Bohr ve öğrencisi Werner Heisenberg tarafından Danimarka’nın Kopenhag kentindeki Niels Bohr Enstitüsü’nde geliştirilen bir çalışmada elde edilen veriler Kopenhag Yorumu olarak bilinir, Kopenhag Yorumu kuantum fiziğinin en ünlü deneylerinden Çift Yarık Deneyi’nin sonuçları üzerine inşa edilmiş yorumlardan biridir. Kopenhag Yorumunda, “dalga
fonksiyonunun çökmesi” ile açıklanır. İlgili davranışa göre gözlemci bir gözlem yaptığında, o ana kadar “kuantum olasılıkları” olarak var olan dalga fonksiyonu sadece tek bir olasılığa indirgenecek ve olasılık dağılımı, tek bir olasılığın “gerçek olması” haline dönüşecektir. Hugg EVERETT ise Kopenhag Yorumu’nun iddia ettiğinin aksine, hiçbir olasılık diğerinden daha
gerçek değildir der. “Her olasılık, eşit derecede gerçektir ve bizim deneyiminiz, o paralel evrenlerdeki gerçeklerden sadece biridir”.
Not: Merak eden okuyucu için daha önce yazdığım makaleyi okumanızı öneririm.
Hugg Everett’in bilim dünyasındaki ünü; Çoklu Evrenler Yorumunu eksiksiz bir matematik diliyle ifade etmiş olması ve bu yorumun Bohr’un kuantum fiziği versiyonu olan Kopenhag yorumuyla karşılaştırılabilecek ve her yönden özdeş olduğunu kanıtlamasıyla sağlanmıştır.
Hugg Everett’in ortaya attığı sonuçlar bilim dünyası için günümüzün büyük fizikçileri tarafından ciddiye alınmaktadır. Model uzay-zamanın başlangıcına ilişkin pek çok matematiksel model bu fikirden beslenmektedir. Bugüne kadar Everett’in iddialarını doğrulayacak ya da çürütebilecek herhangi bir deney, ufukta görünmemektedir.
Bazen kendinizi bulunduğunuz durumun dışında başka bir an ve başka bir yerde hatta bulunduğunuz meslek dışında farklı bir meslekte hayal ettiğiniz oluyor mu? Bende zaman zaman oluşan bir durum. Ben çoğu zaman kendimi Kalp Doktoru olarak hayal ediyorum. İşte olasılık dağılımına göre paralel evrenlerden birinde The ONE filminde olduğu gibi ben farklı
bir meslekte hayatımı sürdürmekteyim.
Toparlarsak Hugg EVERETT’in yorumuna göre Evrendeki her şey dev bir kuantum olasılıklar dalgası olarak düşünülebilir. Her tercih yapıldığında evren dallara ayrılır ve çok sayıda paralel evren aynı anda var olur. Kopenhag yorumunda gözlem yapıldığında dalga fonksiyonu çökerken, Everett yorumunda dalga fonksiyonunun tanımladığı olasılıkların hepsi aynı anda gerçek olur. Everett’ın yorumuna göre doğa hiçbir zaman gerçek bir tercih yapmaz. Tüm olasılıklar gerçekleşir.
Ne dersiniz? Paralel Evrenlere ziyaret mümkün mü?
The ONE filmi ile mümkün ya da Doktor Strange: Çoklu Evren Çılgınlığında isimli film ile de mümkün.
Hazırlayan: Dr. Fırat AKBALIK