Bilim adamları, yeni bir analiz yöntemi kullanarak antik göktaşı tanelerinin gizemli kökenlerine ışık tutuyor. Güneş sisteminin kendisinden daha eski olan bu taneler, güneşimiz doğmadan önce ölen eski yıldızlarda oluştu. Evrende hala benzer yıldızlar var ve bu güneş öncesi tanelerin analizi, yıldızların kimyasına ilginç bir bakış sağlıyor. Yani bir anlamda bu Göktaşları Güneş Sistemini Anlatıyor diyebiliriz.
Bilim adamları daha önce meteorlardaki güneş öncesi taneleri analiz etmeye çalıştılar.
Ancak Missouri’deki Washington Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent Nan Liu, bu taneleri incelemek için daha önceki yöntemlerin çok yanlış olduğuna inanıyor.
Murchinson Meteorları İncelemesi
Liu ve ekibi, 220 libre yağan Murchinson meteorlarının örneklerini analiz etti. 1969’da Avustralya’nın Murchinson kasabasına (100 kilogram) kozmik kaya düştü.
Daha önce bu meteorları inceleyen bilim adamları, bu meteorit yağmurun şans eseri kimseye zarar vermeden düştüğü kayıtlarda ter aldı.
Murchinson meteorları güneş sisteminin başlangıcında oluşan ve oluşumundan sonra asla erimeyen ilkel bir göktaşıdır.
Murchinson göktaşında, güneş sisteminden daha eski kaya taneleri daha genç malzeme içine gömülüdür. Bilim adamları, önceki araştırmalardan, kimyasal bileşimleri farklı olduğu için bu tanelerin güneş sisteminin doğumundan önce geldiğini biliyorlar.
“Bu taneler silisyum karbürden, yani silisyum ve karbon atomlarından yapılmıştır. Ancak silisyum karbür güneş sistemimizde doğal olarak oluşmuyor çünkü etrafımızda çok fazla oksijen var ve tüm bu karbon atomları önce oksijenle birleşerek karbon oksit molekülleri oluşturuyor.
Liu, bu tanelerin en olası kökeninin, atmosferleri oksijenden daha fazla karbon içeren parlak kırmızı dev yıldızlar olan karbon yıldızları olduğunu söyledi. Bu teoriyi doğrulamak için bilim adamlarının meteor tanelerindeki belirli izotopların bileşimlerinin karbon yıldızlarındakilerle uyuşup uyuşmadığını bulmaları gerekiyor. İzotoplar, aynı kimyasal elementin çekirdeklerindeki nötron sayısına göre farklılık gösteren çeşitleridir. Bazı izotop bileşimleri güneş sisteminde yaygınken, diğerleri sadece belirli yıldız türlerinin içinde ortaya çıkabilir.
Meteor tanelerin izotop oranları, güneş sisteminde gördüğümüzden çok farklı.
Gökbilimciler, özellikle bu tanelerde bulunan izotopik bileşimlerin karbon yıldızları hakkında ortaya çıkan gözlemlerle eşleşip eşleşmediğiyle ilgilendiler. Ancak Liu’nun çalışmasından önce, maç inandırıcı değildi. Liu, bunun bir nedeninin, bu yıldızların aslında bu tahılların doğum yeri olmaması olabileceğini söyledi. Ancak açıklamanın çok daha basit olup olmayacağını merak etti.
Liu, “Geçmiş ölçümler, bu tahıllarda çok daha düşük karbon ve azot izotop oranları gösteriyordu” diye ekliyor. “Ama sorunun analitik yöntemde olabileceğini düşündüm. Bu taneler yıldızlararası ortamda yüz milyonlarca yıl ve güneş sistemimizde milyarlarca yıl geçirdi ve sonuç olarak yüzeyleri bu malzemeleri emmiş olabilir.”
Bu, önceki çalışmalarda bilim adamlarının güneş öncesi tanelerin kendisinden ziyade yüzeydeki daha genç safsızlıkları ölçmüş olabileceği anlamına gelir.
Bu nedenle Liu ve ekibi, bu tanelerin yüzeyine yapışabilecek herhangi bir malzemeyi çıkarmak için tasarlanmış yeni bir analitik yöntem tasarladı. Bu tekniğin bir parçası olarak, ilk önce Murchinson göktaşı parçalarını, yalnızca silisyum karbür tanecikleri kalana kadar asit içinde çözdüler. Daha sonra, göktaşının daha genç bileşenlerinden gelmiş olabilecek herhangi bir malzemeden kurtulmak için taneleri sezyum ve oksijen iyonları ışınlarıyla yağdırdılar.
Tüm bunlardan sonra ekip, tahılların izotop bileşimlerinin spektroskopik ölçümlerini yaptı. Sonuçların karbon yıldızı gözlemlerinden elde edilen verilerle çok daha yakından eşleştiğini söyledi. Bu, Liu’nun orijinal şüphesini doğruladı ve bu tanelerin yalnızca büyük olasılıkla karbon yıldızlarından geldiğini değil, aynı zamanda bilim adamlarının bu tür yıldızlara ilişkin anlayışlarını geliştirmelerine yardımcı olmak için kullanılabileceğini de gösterdi.
İtalya’daki Perugia Üniversitesi’nden ortak yazar Maurizio Busso yaptığı açıklamada, “Bu çalışmada elde edilen yeni izotopik veriler, yıldız fizikçileri ve benim gibi nükleer astrofizikçiler için heyecan verici” dedi. “Gerçekten de, güneş öncesi silisyum karbür taneciklerinin ‘garip’ nitrojen izotop oranları, son yirmi yılda dikkate değer bir endişe kaynağı olmuştur.
Yeni veriler, güneş öncesi yıldız tozu tanelerinde başlangıçta mevcut olan ile sonradan eklenenler arasındaki farkı açıklamaktadır. Böylece toplumda uzun süredir devam eden bir bulmacada çözülmüş oluyor.
Kaynak: space.com
İlk yorum yapan olun