Galyum, öncelikle elektronik devrelerde, yarı iletkenlerde ve ışık yayan diyotlarda (LED’ler) kullanılan yumuşak, gümüşi bir metaldir. Ayrıca yüksek sıcaklık termometreleri, barometreler, farmasötikler ve nükleer tıp testlerinde de faydalıdır. Elementin bilinen bir biyolojik değeri yoktur.
Doğada, galyum hiçbir zaman serbest bir element olarak bulunmaz ve herhangi bir mineralde önemli miktarda bulunamaz. Bunun yerine çinko cevherleri ve boksit dahil olmak üzere çeşitli bileşiklerde eser miktarlarda bulunur. Galyum sıvısı katılaştığında %3.1 genişler.
Bu nedenle cam veya metal kaplarda saklanmamalıdır, çünkü galyum hal değişikliğine uğradığında kap kırılabilir.
Galyum, sembolü Ga ve atom numarası 31 olan kimyasal bir elementtir. Fransız kimyager Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran tarafından 1875’te keşfedilmiştir. Galyum, periyodik tablonun 13. grubundadır ve grubun diğer metalleriyle benzerliklere sahiptir. (alüminyum, indiyum ve talyum).
Element olarak galyum, standart sıcaklık ve basınçta yumuşak, gümüşi bir metaldir. Sıvı halde gümüşi beyaz olur. Çok fazla kuvvet uygulanırsa galyum konkoidal olarak kırılabilir. 1875’teki keşfinden bu yana galyum, düşük erime noktalarına sahip alaşımların yapımında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yarı iletkenlerde, yarı iletken alt tabakalarda bir katkı maddesi olarak kullanılır.
Elementin alaşımları, termometrelerde civaya alternatif olarak toksik olmayan ve çevre dostu olarak kullanılır. Civadan daha yüksek sıcaklıklara dayanabilir. Galinstan alaşımı için -19 °C (-2 °F) gibi daha düşük bir erime noktası, suyun donma noktasının oldukça altında olduğu iddia edilir. (%62–95 galyum, %5–22 indiyum ve %0– ağırlıkça %16 kalay), ancak bu aşırı soğutmanın etkisiyle donma noktası olabilir.
Galyum çinko cevherlerinde (sfalerit gibi) ve boksitte eser miktarda galyum (III) bileşikleri halinde bulunur. Elemental galyum, 29.76 °C’den (85.57 °F) yüksek sıcaklıklarda bir sıvıdır ve 37.0 °C’lik (98.6 °F) normal insan vücut sıcaklığında bir kişinin ellerinde erir.
Ağırlıklı olarak elektronikte kullanılır. Galyumun elektronikteki birincil kimyasal bileşiği olan galyum arsenit, mikrodalga devrelerinde, yüksek hızlı anahtarlama devrelerinde ve kızılötesi devrelerde kullanılır. Yarı iletken galyum nitrür ve indiyum galyum nitrür, mavi ve mor ışık yayan diyotlar (LED’ler) ve diyot lazerler üretir. Galyum ayrıca mücevherat için yapay gadolinyum galyum granat üretiminde de kullanılır. Element Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Tıp Kütüphanesi ve Frontiers Media tarafından teknoloji açısından kritik bir unsur olarak kabul edilir.
Galyumun biyolojide bilinen bir doğal rolü yoktur. Galyum(III), biyolojik sistemlerdeki demir tuzlarına benzer şekilde davranır ve farmasötikler ve radyofarmasötikler dahil olmak üzere bazı tıbbi uygulamalarda kullanılmıştır. Yüksek yoğunluklu sıvı halini su, silikon, germanyum, antimon, bizmut ve plütonyum içeren diğer malzemelerin kısa bir listesiyle paylaşır.
Galyum, normal oda sıcaklığında veya yakınında sıvı olduğu bilinen dört radyoaktif olmayan metalden (sezyum, rubidyum ve cıva ile) biridir.
Bu dört metalden galyum, ne yüksek oranda reaktif (rubidyum ve sezyum) ne de yüksek derecede civa gibi toksiktir. İnsan sağlığına bir zararı bulunmamaktadır.
Galyum, basit kristal yapıların hiçbirinde kristalleşmez. Normal koşullar altında kararlı faz, geleneksel birim hücrede 8 atomlu ortorombiktir. Bir birim hücre içinde, her atomun yalnızca bir en yakın komşusu vardır (244 pm uzaklıkta).
Yerkabuğunda serbest bir element olarak mevcut değildir ve galit (CuGaS2) gibi az sayıdaki yüksek içerikli mineraller, birincil kaynak olarak hizmet edemeyecek kadar nadirdir.
Galyum ile İlgili Akılda Tutulması Gerekenler
- Galyum geçici olarak cildinizin rengini bozabilir. Bunun nedeni cildi ıslatmasıdır.
- Galyum toksik değildir.
- Galyum diğer metalleri bozabilir. Bu nedenle mücevherlerle temas etmesine veya metal kaplarda saklamasına izin vermeyin.
- Galyum soğudukça genişler, bu nedenle genellikle plastik bir torbada veya esnek bir kapta saklanır.
Kaynak: geologyin
İlk yorum yapan olun