Nobel Fizik Ödülü, atom altı parçacıkların bilimin yakalayabildiği en kısa zaman ölçeğinde hareket halinde gözlemlenmesini sağlayan Pierre Agostini (The Ohio State University, Columbus, USA) , Ferenc Krausz (Max Planck Institute of Quantum Optics, Garching and Ludwig-Maximilians-Universität München, Germany) ve Anne L’Huillier (Lund University, Sweden) adlı bilim insanlarına verildi.
“Söz konusu pay beş eşit parçaya bölünecek ve bu parçalar aşağıdaki şekilde paylaştırılacaktır: /- – -/ fizik alanında en önemli keşif veya icadı yapmış olan kişiye bir parça…” (Alfred Nobel’in vasiyetinden alıntı)
Fizik, Alfred Nobel’in 1895 tarihli vasiyetinde ilk bahsettiği ödül alanıydı. On dokuzuncu yüzyılın sonunda pek çok kişi fiziği bilimlerin en önde geleni olarak görüyordu ve belki Nobel de bu şekilde görüyordu. Kendi araştırmaları da fizikle yakından ilişkiliydi.
Nobel Fizik Ödülü İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Stockholm, İsveç tarafından verilmektedir.
Attofizik sayesinde bilim insanları, bir zamanlar insan gözüne kapalı olan doğal süreçleri artık doğrudan gözlemleyebiliyor. “Teorik olarak hayal edebildiğimiz şeylerin artık deneysel olarak test edilebileceğini bilmek çok büyük bir adım.
En kısa anlar ışıkla yapılan deneylerle yakalanır.
2023 Nobel Fizik Ödülü’nün üç sahibi, atom ve moleküllerin içindeki elektronların dünyasını incelemek için insanlığa benzeri görülmemiş kaynaklar sağlayan çalışmaları nedeniyle onurlandırılıyor. Elektronların hareket ettiği veya enerjilerini değiştirdiği hızlı süreçler, Pierre Agostini, Ferenc Krausz ve Anne L’Huillier’in nasıl üretileceğini gösterdikleri son derece kısa ışık atımları kullanılarak ölçülebilir.
Tıpkı durağan görüntülerden oluşan bir videonun insanlar tarafından sürekli hareket ediyormuş gibi görülmesi gibi, hızlı hareket eden olaylar da birbirinin içine akıyormuş gibi görünür. Son derece kısa olayları incelemek istiyorsak özel bir teknolojiye ihtiyacımız var. Elektronların dünyasında değişiklikler bir attosaniyenin onda biri kadar bir sürede gerçekleşir; bu o kadar kısadır ki, bir saniyede evrenin yaratılışından bu yana geçen saniye sayısı kadar attosaniye vardır.
Ödül sahiplerinin deneyleri, attosaniye cinsinden ölçülebilecek kadar kısa ışık atımları yaratarak, bu atımların atom ve moleküllerin içinde meydana gelen süreçlerin görüntülerini yakalamak için kullanılabileceğini göstermiştir.