Resimde görülen ve Anadolu’da “firik“ olarak da isimlendirilen beyaz uzun tüylü keçi türü dünyada “Ankara Keçisi (Angora Goat) “ olarak tanınmaktadır. Kıl keçisinin bir türü olan bu hayvanın uzun, ince ve yumuşak tüyleri, tüyünün yün lifleri grubunda incelenmesini ve bir bakıma yün gibi işlenmesini olanaklı kılmıştır. Diğer yandan tiftik, biyolojik farklılığı sebebiyle de keçi kılı, at kılı, keşmir keçisi, alpaka, lama, deve ve inek tüyü gibi kıl lifi olarak da ele alınabilir.
Tiftik keçisinin kaynağı Orta Asya olabilir ama vatanı Anadolu ya da Türkiye olarak bilinir. Angora olarak da isimlendirilen tavşan tüyü ise, yine vatanı Türkiye olan Ankara tavşanını tüyüdür. Ülkemizin bu iki değerli ürününden ne yazık ki yeterince ekonomik değer yaratılamamaktadır. Bir zamanlar Ankara ve Çankırı illerinde yaygın olarak yetiştirilen tiftik keçilerinin bugün kamgarn ipliği olarak kullanılarak özel giysilik erkek ve kadın kumaşları yapılabilir. Diğer kullanım alanları ise bayan şalı ve ve düşük oranlı tiftik içeren yün örgü iplikleridir. Tiftikli kalın battaniyeler geçmişte Sümerbank tarafından üretilip pazarlanmıştır. Siirt battaniyelerinde elde eğirilmiş tiftik iplikleri kullanılmaktadır.
2000 Yılından önce % 100 tiftik ipliği yapımını gerçekleştirmek için Sümerbank bünyesinde araştırma ve proje çalışmaları yapılmıştır. Özellikle Türk tiftiklerinin standartlaştırılması ve için Tübitak destekli araştırma projesi çalışmaları yanında Ankara Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü’nde tiftik keçisinin ıslahı ve geliştirilmesi çalışmaları da yürütülmüş, ancak verimli bir sonuca ulaşılamamıştır.
Tiftik lifinin de yün lifleri gibi çeşitli tipleri vardır. Kumaş yapımına uygun olan tipi ise Oğlak I ve II olarak bilinir ve kumaş yapımında kullanılan Avustralya’dan büyük miktarlarda ithal ettiğimiz 64’s Merinos yününe en yakın olanlardır. Avustralya Merinos yünü 19-22 mikron çapında, 7.5-8 cm uzunluğundadır. Yün lifinin yüzeyi pulcuk denilen çıkıntılı kertin kabuk tabakasıyla kaplı iken, tiftik lifinin pulcukları daha uzun ve daha düzdür. Bu özellik tiftiğe kayganlık ve parlaklık sağlar. Yünün pulcuk yapısı sürtünme ve yaş işlemlerde yünün keçeleşmesini sağlayan özelliğidir. Yün lifinin uzunluğu 20 cm’ye kadar çıkarken tiftik lifinin uzunluğu 30 cm’ye ulaşır. Gerek yün ve gerekse tiftik lifi % 30’a kadar uzayabilme ve uzama sonrası eski boyuna dönme gibi üstün elastik özelliklere sahip liflerdir.
Ülkemizin önemli iki değeri olan tiftik keçisi ve Ankara tavşanına olan ilginin sürmesi ve bu iki hayvanın ülke ekonomisine olan katkılarının artırılması için gerekli çalışmaların sürdürülmesi dileğimdir. Bunun yanı sıra ülkemizin hayvan varlığının geliştirilmesi, ıslahı ve değerlendirilmesi için bilimsel çalışmaların artırılması ve rasyonel planlama ile endüstrileşme ve kalkınma çabalarıyla bütünleştirilmesi gereğini vurgulamak isterim.
Prof. Dr. Güngör Başer
Dokuz Eylül Üniversitesi
Emekli Öğretim Üyesi
TMMOB Tekstil Mühendisleri Odası Kurucu Başkanı
İlk yorum yapan olun