Bilim Tarihinde Bugün : Nikola Tesla Elektrik Jeneratörü için Patent Aldı

13 Mayıs, Miladi takvime göre yılın 133. (artık yıllarda 134.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan gün sayısı 232.

Bilim Tarihinde Bugün

• 13 Mayıs 1637’de sofra bıçağı Fransa’da Kardinal Richelieu tarafından icat edildi.
• 13 Mayıs 1873 yılında, Avon, CT’den Ludwig M. Wolf, dikiş makinesi duyunun patentini aldı.
• 13 Mayıs 1878 Amerikalı fizikçi Joseph Henry öldü.
• 13 Mayıs 1890’da Nikola Tesla elektrik jeneratörü için patent aldı.
• 13 Mayıs 1938 Fransız fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi Charles Edouard Guillaume öldü.
• 13 Mayıs 1913’te ilk dört motorlu uçak ilk kez Rusya’dan Igor Sikorsky tarafından yapıldı ve uçuruldu.
• 13 Mayıs 1949’da doğal gaz pompalayan ilk gaz türbini kuruldu.
• 13 Mayıs 1958 – Velcro, marka olarak tescillendi.
• 13 Mayıs 1975 Fransız fizikçi Marguerite Perey öldü.

Olaylar

• 1277 – Karamanoğlu Mehmet Bey, Konya şehrini Karamanoğulları topraklarına kattı ve Türkçeyi resmî dil ilan etti.
• 1846 – ABD Kongresi, sınır devriyelerine baskın yapılmasını gerekçe göstererek, Meksika’ya savaş ilan etti.
• 1888 – Brezilya’da kölelik kesin olarak kaldırıldı. Yasanın çıkmasında; kölelik karşıtı eylemlerin yanı sıra, köle sahibi olmanın, yeni gelen Avrupalı göçmenleri çalıştırmaktan daha masraflı olmasının da etkisi vardı.
• 1915 – Çanakkale’de, Binbaşı Ahmet Bey komutasındaki Muavenet-i Milliye Muhribi, HMS Goliath zırhlısını torpilleyerek batırdı.
• 1919 – İzmir’in işgal edileceğine ilişkin Venizelos’un beyannamesi, Aya Fotini Kilisesi’nde Yunan Albay Mavrudis tarafından yerli Rumlara okundu.
• 1920 – Trakya-Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti, 9-13 Mayıs tarihleri arasında, 217 üye ile toplanan ve bölge ile ilgili net kararların alındığı “İkinci (Büyük) Edirne Kongresi”ni yaptı.
• 1929 – İran’ın Horasan bölgesinde deprem oldu: Yaklaşık 3000 kişi öldü.
• 1940 – Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill ünlü konuşmasını yaptı: “Size acı, kan, ter ve gözyaşından başka vadedecek bir şeyim yok.”
• 1949 – Yazar Rıfat Ilgaz, Cumhurbaşkanı’na hakaretten üç yıl, Mısır Kralı ve İran Şahı’na hakaretten yedi ay, Aziz Nesin de Mısır Kralı ve İran Şahı’na yayın yoluyla hakaretten yedi ay hapis cezası aldı.
• 1950 – Ereğli Kömür İşletmeleri’nde Türkiye’nin ilk siyasal grevi yapıldı.
• 1955 – Türkiye Demir Çelik İşletmeleri ile Türkiye Selüloz ve Kağıt İşletmeleri (SEKA) kuruldu.
• 1965 – Batı Almanya, İsrail’i tanıdı. Karar nedeniyle dokuz Arap ülkesi, Batı Almanya ile ilişkisini kesti.
• 1975 – Başbakan Süleyman Demirel, Vural Önsel adlı bir kişinin saldırısına uğradı. Demirel’in burun kemiği kırıldı.
• 1979 – Başbakan Bülent Ecevit, iş çevrelerinin Hükümet’e karşı tutumunu eleştirerek, “yeterli yardım ve kredi sağlama eşiğine gelmişken bıçaklanıyoruz. Kendimizi yabancılara haksız yere jurnal ediyoruz.” dedi.
• 1981 – İskenderun’da 9 Haziran 1980’de sağ görüşlü Sulhi Adsoy’u öldüren sol görüşlü militan Ali Aktaş (Ağtaş), ölüm cezasına çarptırıldı.
• 1981 – Papa II. Jean Paul, Mehmet Ali Ağca tarafından Roma’da vurularak yaralandı.
• 1994 – Eski İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi (İSKİ) Genel Müdürü Ergun Göknel, klor yolsuzluğu davasında 8 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.
• 1996 – DYP Genel Başkanı Tansu Çiller’in, dolandırıcılıktan yargılanan Selçuk Parsadan’a örtülü ödenekten 5,5 milyar lira verdiği iddia edildi.
• 1997 – İçişleri Bakanlığı, 1993’te öldürülen Uğur Mumcu’nun ailesine, 9,5 milyar liralık maddi tazminat ödedi.
• 1998 – Memur Sendikaları Yasa Tasarısı’nı protesto eden memurlar hakkında, adli tarihin en geniş kapsamlı soruşturması açıldı.
• 2000 – Ankara Sincan’da tarlaya bırakılmış halde çok miktarda patlayıcı ve silah ele geçirildi. Patlayıcı ve silahların, yasa dışı Tevhid Selam örgütü mensubu Necdet Yüksel tarafından bırakıldığı belirlendi. Yüksel, Ahmet Taner Kışlalı’nın aracına bomba koyduğunu da itiraf etti.
• 2007 – Fenerbahçe, kuruluşunun 100. yılında şampiyonluğa ulaştı.
• 2009 – Beşiktaş, Fenerbahçe’yi 4-2 yenerek Türkiye Kupası’nı kazandı.
• 2010 – MÜSİAD Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan, tarihte ilk kez Tüsiad’ı ziyaret etti. Ziyaret, basında “Tarihi Buluşma” olarak nitelendirildi.
• 2014 – Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilen bir madende çıkan yangın sonucunda, 301 maden işçisi hayatını kaybetti, 80 işçi yaralandı.

Doğumlar

• 1638 – Richard Simon, Fransız katolik tefsirci, teolog, filozof ve tarihçi (ö. 1712)
• 1655 – XIII. İnnocentius, Katolik Kilisesi’nin 244. dini lideri (ö. 1724)
• 1699 – Sebastião José de Carvalho e Melo, Portekizli devlet adamı (ö. 1782)
• 1713 – Alexis Clairaut, Fransız matematikçi (ö. 1765)
• 1717 – Maria Theresia, Habsburg hanedanı İmparatoriçesi (ö. 1780)
• 1753 – Lazare Carnot, Fransız asker ve devlet adamı (ö. 1823)
• 1792 – Papa IX. Pius, Katolik Kilisesi dini lideri (en uzun süre hüküm süren) (ö. 1878)
• 1840 – Alphonse Daudet, Fransız yazar (ö. 1897)
• 1857 – Ronald Ross, İngiliz doktor ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1932)
• 1869 – Mehmet Emin Yurdakul, Türk şair ve Milletvekili (ö. 1944)
• 1880 – Enis Akaygen, Türk siyasetçi ve diplomat (ö. 1956)
• 1882 – Georges Braque, Fransız ressam ve heykeltıraş (ö. 1963)
• 1888 – Inge Lehmann, Danimarkalı sismolog (ö. 1993)
• 1894 – Ásgeir Ásgeirsson, İzlanda’nın 2. Cumhurbaşkanı (ö. 1972)
• 1907 – Daphne du Maurier, İngiliz hikâye, roman ve oyun yazarı (ö. 1989)
• 1919 – Pierre Sudreau, Fransız siyasetçi ve direnişçi (ö. 2012)
• 1919 – Vedat Türkali, Türk şair ve yazar (ö. 2016)
• 1922 – Beatrice Arthur, Amerikalı aktris ve şarkıcı (ö. 2009)
• 1927 – Herbert Ross Amerikalı aktör, koreograf, yönetmen ve yapımcı (ö. 2001)
• 1928 – Édouard Molinaro, Fransız film yönetmeni ve senarist (ö. 2013)
• 1937 – Roger Zelazny, Polonya asıllı Amerikalı yazar (ö. 1995)
• 1939 – Harvey Keitel, Amerikalı aktör
• 1940 – Bruce Chatwin, İngiliz romancı ve gezi yazarı (ö. 1989)
• 1941 – Senta Berger, Avusturyalı aktris
• 1941 – Ritchie Valens, Amerikalı şarkıcı, müzisyen ve söz yazarı (ö. 1959)
• 1942 – Pál Schmitt, Macar sporcu ve siyasetçi
• 1944 – Hacıbala Abutalibov, Azerbaycanlı siyasetçi
• 1945 – Sam Anderson, Amerikalı Oyuncu
• 1945 – Lasse Berghagen, İsveçli şarkıcı, şarkıyazarı ve müzisyen
• 1945 – Kathleen Neal Cleaver, Amerikalı hukuk profesörü ve Kara Panter Partisi aktivisti
• 1949 – Zoë Wanamaker, Amerikan doğumlu İngiliz aktris
• 1950 – Daniel Kirwan, İngiliz blues-rock gitaristi, şarkıcı ve söz yazarı (ö. 2018)
• 1950 – Stevie Wonder, Amerikalı şarkıcı ve besteci
• 1954 – Recep Aktuğ, Türk şarkıcı ve oyuncu (ö. 2020)
• 1954 – Johnny Logan, İrlandalı şarkıcı ve besteci
• 1955 – Perviz Meşkatyan, İranlı santuri, müzisyen, besteci, araştırmacı ve öğretim görevlisi (ö. 2009)
• 1956 – Vjekoslav Bevanda, Bosnalı Hırvat politikacı ve Bosna-Hersek eski Başbakanı
• 1957 – Alan Ball, Akademi ödüllü senarist, yönetmen, yapımcı ve oyuncu
• 1957 – Claudie Haigneré, Fransız astronot, bilim insanı ve siyasetçi
• 1957 – Stefano Tacconi, İtalyan futbolcu
• 1958 – Sibel Egemen, Türk ses sanatçısı
• 1961 – Dennis Rodman, Amerikalı basketbol oyuncusu
• 1964 – Stephen Colbert, Amerikalı politik satirist, oyuncu, komedyen ve yazar
• 1964 – Ronnie Coleman, Amerikalı vücut geliştiricisi
• 1965 – Lari White, Amerikalı country müziği sanatçısı ve oyuncu (ö. 2018)
• 1967 – Chuck Schuldiner, Amerikalı gitarist ve vokalist (ö. 2001)
• 1967 – Melanie Thornton, Amerikalı şarkıcı (ö. 2001)
• 1968 – Sonja Zietlow, Alman televizyon sunucusu ve televizyon yapımcısı
• 1970 – Buckethead, Amerikalı müzisyen
• 1972 – Defne Halman, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı
• 1977 – Samantha Morton, İngiliz oyuncu
• 1978 – Mike Bibby, Amerikalı basketbol oyuncusu
• 1979 – Carl Philip, İsveç prensi
• 1980 – Sarp Akkaya, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
• 1981 – Nicolás Frutos, Arjantinli futbolcu ve günümüzde teknik direktör
• 1981 – Boncuk Yılmaz, Türk oyuncu ve İstanbul Kraliyet Tiyatrosu oyuncusu
• 1982 – Oguchi Onyewu, Nijerya asıllı Amerikalı Futbolcu
• 1985 – Oğuzhan Koç, Türk oyuncu ve şarkıcı
• 1986 – Alexander Rybak, Norveçli şarkıcı
• 1986 – Robert Pattinson, İngiliz aktör ve şarkıcı
• 1987 – Candice Accola, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı
• 1987 – Antonio Adán, İspanyol futbolcu
• 1987 – Candice King, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı
• 1987 – Hunter Parrish, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı
• 1988 – Hakan Ate, Türk futbolcu
• 1991 – Francisco Lachowski, Brezilyalı model
• 1993 – Romelu Lukaku, Kongo asıllı Belçikalı futbolcu
• 1993 – Debby Ryan, Amerikalı aktris ve şarkıcı
• 1993 – Tones and I olarak tanınan Avustralyalı şarkıcı ve söz yazarı

Ölümler

• MÖ 34 -Gaius Sallustius Crispus, Romalı tarihçi (d. MÖ 86)
• 1573 – Takeda Shingen, Geç Sengoku döneminde Japonya’da seçkin ve saygın daimyō (d. 1521)
• 1782 – Daniel Solander, İsveçli botanikçi (d. 1733)
• 1809 – Molla Veli Vidadî, Azeri şair ve din adamı (d. 1709)
• 1832 – Georges Cuvier, Fransız bilim insanı (d. 1769)
• 1835 – John Nash, İngiliz mimar (d. 1752)
• 1871 – Daniel Auber, Fransız besteci (d. 1782)
• 1878 – Joseph Henry, Amerikalı fizikçi (d. 1797)
• 1884 – Cyrus McCormick, Amerikalı mucit ve tarım makineleri üreticisi (d. 1809)
• 1885 – Friedrich Gustav Jakob Henle, Alman hekim (d. 1809)
• 1904 – Gabriel Tarde, Fransız yazar, sosyolog, kriminolojist ve sosyal psikolog (d. 1843)
• 1916 – Sholom Aleichem, Ukraynalı Yidiş dili yazarı (d. 1859)
• 1921 – Jean Aicard, Fransız roman ve oyun yazarı ve şair (d. 1848)
• 1930 – Fridtjof Nansen, Norveçli gezgin, bilim adamı, diplomat ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1861)
• 1938 – Charles Edouard Guillaume, Fransız fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1861)
• 1939 – Mark Lambert Bristol, Amerikalı asker (d. 1868)
• 1956 – Aleksandr Fadeyev, Sovyet yazardır (d. 1901)
• 1961 – Gary Cooper, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1901)
• 1974 – Jaime Torres Bodet, Meksikalı diplomat, yazar ve eski UNESCO Genel Direktörü (d. 1902)
• 1975 – Marguerite Perey, Fransız fizikçi (d. 1909)
• 1980 – Erich Zepler, Elektronik mühendisi ve satranç kompozitörü (d. 1898)
• 1982 – Kara Karayev, Azeri besteci (d.1918)
• 1985 – Mildred Scheel, Almanya’nın eski first ladysi ve doktor (d. 1932)
• 1988 – Chet Baker, Amerikalı caz müzisyeni (d. 1929)
• 2001 – Jason Miller, Amerikalı aktör ve oyun yazarı (d. 1939)
• 2005 – Eddie Barclay, Fransız plak yapımcısı (d. 1921)
• 2008 – Saad el-Abdullah es-Salim es-Sabah, Kısa bir süre için 15 Ocak 2006 – 24 Ocak 2006 tarihleri arası Kuveyt emiriydi (d. 1930)
• 2009 – Achille Compagnoni, İtalyan dağcı ve kayakçı (d. 1914)
• 2009 – Norbert Eschmann, İsviçreli eski millî futbolcu (d. 1933)
• 2013 – André Bord, Fransız siyasetçi (d. 1922)
• 2013 – Joyce Brothers Amerikalı psikolog (d. 1927)
• 2015 – Nina Otkalenko, Rus atlet (d. 1928)
• 2016 – Rodrigo Espíndola, Arjantinli futbolcu (d. 1989)
• 2016 – Baba Hardev Singh, Hinli mistik ve guru (d. 1954)
• 2017 – John Cygan, Amerikalı oyuncu, komedyen ve seslendirme sanatçısı (d. 1954)
• 2017 – Bernard Bosson, Fransız merkez sağ siyasetçi, eski bakan (d. 1948)
• 2017 – Manuel Pradal, Fransız film yönetmeni ve senarist (d. 1964)
• 2018 – Edgardo Angara, Filipinli siyasetçi ve avukat (d. 1934)
• 2018 – Glenn Branca, Amerikalı besteci ve yazar (d. 1948)
• 2018 – Margaret Kidder, Kanadalı-Amerikalı oyuncu (d. 1948)
• 2018 – Baadur Tsuladze, Gürcü aktör, film yönetmeni, senarist ve yayıncı (d. 1935)
• 2019 – Unita Blackwell, Amerikalı insan hakları aktivisti, yazar ve siyasetçi (d. 1933)
• 2019 – Doris Day, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1922)
• 2019 – Jörg Kastendiek, Alman siyasetçi (d. 1964)
• 2020 – Afwerki Abraha, Eritre diplomatı (d. 1949)
• 2020 – Anthony Bailey, İngiliz yazar ve sanat tarihçisi (d. 1933)
• 2020 – Gaetano Gorgoni, İtalyan siyasetçi (d. 1933)
• 2020 – Riyad İsmet, Suriyeli yazar, eleştirmen ve tiyatro yönetmeni, eski Kültür Bakanı (d. 1947)
• 2020 – Shobushi Kanji, Japon sumo güreşçisi (d. 1991)
• 2020 – Chedli Klibi, Tunuslu siyasetçi (d. 1925)
• 2020 – Keith Lyons, Galli-Avustralyalı eğitimci, yazar ve spor bilimleri uzmanı (d. 1952)
• 2020 – Patrick Simon, Fransız politikacı, diş hekimi (d. 1956)
• 2020 – Yoshio, Meksikalı şarkıcı (d. 1959)

Tatiller ve özel günler

• Dünya Peyzaj Mimarları Günü