Bilim Tarihinde Bugün : Igor Sikorsky İlk Helikopteri Halka Gösterdi

20 Mayıs, Miladi takvime göre yılın 140. (artık yıllarda 141.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan gün sayısı 225.

Bilim Tarihinde Bugün

• 20 Mayıs 1891 – Sinema tarihi: Thomas Edison’un “kinetoscope” adlı film gösterme cihazının bir prototipinin tanıtımı yapıldı.
• 20 Mayıs 1953 – Amerikalı Jacqueline Cochran, North American F-86 Sabre ile uçarak dünyada süpersonik hızla uçan ilk kadın oldu.
• 20 Mayıs 1924 – Türk fizikçi ve bilim adamı Cavid Erginsoy doğdu.
• 20 Mayıs 1940 yılında mucit Igor Sikorsky, helikopter icadını halka gösterdi.
• 20 Mayıs 1956’da, bir uçaktan atılan ilk hidrojen füzyon bombası (H-bombası), Bikini Mercan Adası’nın kuzeybatı ucundaki Namu Mercan Adası üzerinde patladı.
• 20 Mayıs 1958’de Robert Baumann’a “Uydu Yapısı” için patent verildi.
• 20 Mayıs 1964’te ABD’nin ilk atomla çalışan deniz feneri faaliyete geçti.
• 20 Mayıs 1967’de Sovyetler, 7 yıllık inşaatın ardından dünyanın en büyük atom parçalayıcı U-70’ini neredeyse tamamlanmak üzere sergiledi.
• 20 Mayıs 1990’da Hubble Uzay Teleskobu, 1.260 ışıkyılı uzaklıktaki bir çift yıldızın görüntüsü olan uzaydan ilk fotoğrafını gönderdi ve yüksek kaliteli yer tabanlı görüntülerden kabaca yüzde 50 daha keskin olduğu bulundu.

Olaylar

• 325 – Roma İmparatoru II. Konstantin, ilk Ekümenik Konsil’in İznik’te düzenlenmesini sağladı.
• 1481 – II. Beyazıt, Osmanlı Padişahı oldu.
• 1622 – Osmanlı İmparatorluğu’nda isyancılar, ordu ve yönetimde yenilik taraftarı olan Padişah II. Osman’ı tahttan indirip öldürdü. Öldürülen ilk padişah olan Genç Osman’ın yerine, I. Mustafa ikinci kez tahta çıkarıldı.
• 1795 – Fransa’da kadın kulüpleri kurulması yasaklandı.
• 1861 – Amerikan İç Savaşı: Kentucky eyaleti iç savaşta tarafsız olduğunu ilan etti. Bu tarafsızlığı 3 Eylül’de Güney Orduları eyalete girince sona erecektir ve Kentucky, Kuzey’e katılacaktır.
• 1873 – ABD’de Levi Strauss ve Jacob Davis, bakır perçinlerin kullanıldığı ilk blue jean’in patentini aldılar.
• 1878 – II. Abdülhamit’i devirmek ve Çırağan Sarayı’nda tutulan V. Murat’ı tahta çıkarmak amacıyla, Çırağan Baskını’nı düzenleyen gazeteci Ali Suavi öldürüldü.
• 1883 – Endonezya’daki Krakatoa yanardağı faaliyete geçti. Volkanın son ve en büyük püskürmesi 26 Ağustos’ta gerçekleşecektir.
• 1896 – Paris Operası’nın (Palais Garnier) 6 ton ağırlığındaki avizesi, seyirci kalabalığının üzerinde düştü ve bir kişi öldü. Yazar Gaston Leroux, gotik romanı Operadaki Hayalet’i 1909 yılında bu olaydan esinlenerek yazdı.
• 1902 – Küba, ABD’den bağımsızlığını kazandı, Tomás Estrada Palma ülkenin ilk Başkanı oldu.
• 1919 – İngiliz Muhipleri Cemiyeti kuruldu.
• 1920 – İlk hemşire okulu, Amiral Bristol Hemşire Mektebi hizmete girdi.
• 1928 – Türkiye’de uluslararası rakamlar kabul edildi.
• 1928 – Afganistan Kralı Emanullah Han ve Kraliçe Süreyya Türkiye’ye geldi. Bu ziyaret, bir hükümdarın ilk resmî Türkiye ziyaretiydi ve benzeri görülmeyen törenlerle karşılama yapıldı.
• 1932 – Amelia Earhart, Atlantik Okyanusu’nu uçakla tek başına ve hiç durmadan geçeceği yolculuğuna Newfoundland’dan başladı. Ertesi gün İrlanda’ya iniş yaptığında bunu başaran ilk kadın pilot unvanını almış oldu.
• 1932 – Avusturya Şansölyeliği’ne Hristiyan Sosyalist lider Engelbert Dollfuß seçildi.
• 1933 – Türk Hava Yolları kuruldu.
• 1941 – II. Dünya Savaşı: Alman paraşütçüleri Girit adasını işgal etti.
• 1946 – Türkiye, UNESCO Antlaşması’nı onayladı.
• 1948 – Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu, Millî Eğitim Bakanlığı denetiminde imam hatip kursları açılmasına karar verdi.
• 1955 – Karadeniz Teknik Üniversitesi, 6594 sayılı kanunla Trabzon’da kuruldu. KTÜ, Türkiye’nin İstanbul ve Ankara illeri dışında kurulan ilk üniversitesidir.
• 1956 – ABD, uçaktan atılarak yapılan ilk hidrojen bombası denemesini, Pasifik Okyanusu’nda bulunan Bikini Atolü’ünde yaptı.
• 1963 – 20 Mayıs 1963 ayaklanması: Bazı ordu birlikleri, Ankara’da Talat Aydemir’in yönetiminde yeniden ayaklandı. Olayların ardından üç büyük ilde sıkıyönetim ilan edildi.
• 1964 – İstanbul Teknik Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi dışında, üniversite ve yüksek okullara girişte merkezi sınav sistemi getirildi.
• 1971 – Anayasa Mahkemesi, Millî Nizam Partisi’nin kapatılmasına karar verdi.
• 1971 – Kısa adı TÜSİAD olan Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği kuruldu.
• 1974 – THKP-C davasından yargılanan ve iki yıldır tutuklu olan sinema sanatçısı Yılmaz Güney genel aftan yararlanarak tahliye oldu.
• 1980 – Québec’te yapılan halk oylamasında halkın %60’ı, eyaletin Kanada’dan ayrılması ve bağımsız kalması yönünde Meclis’e verilen teklifi reddetti.
• 1983 – AIDS’e yol açan HIV virüsünün keşfedilmesiyle ilgili ilk makaleler, Science dergisinde Luc Montagnier ve Robert Gallo tarafından ayrı ayrı yayımlandı.
• 1983 – Anavatan Partisi (ANAP), Turgut Özal başkanlığında kuruldu.
• 1983 – Büyük Türkiye Partisi (BTP), emekli Orgeneral Ali Fethi Esener başkanlığında kuruldu.
• 1983 – Halkçı Parti, Necdet Calp başkanlığında, sosyal demokratlar tarafından kuruldu.
• 1990 – Millî Savunma Bakanı Safa Giray, Türk Hava Kuvvetleri’nden, 17’si subay, 97’si astsubay olmak üzere, 114 kişinin irticai örgütlerle ilişkileri olduğu için ordudan atıldığını açıkladı.
• 1990 – Romanya’da, Ion Iliescu Cumhurbaşkanı seçildi.
• 2000 – Trabzon’un Beşikdüzü ilçesinde geleneksel Mayıs şenlikleri dolayısıyla denize açılan iki teknenin alabora olması sonucu 38 kişi boğuldu, 15 kişi de yaralandı.
• 2003 – Yazar Orhan Pamuk, “Benim Adım Kırmızı” adlı romanıyla dünyanın en büyük edebiyat ödüllerinden biri olan Uluslararası IMPAC Dublin Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü.
• 2013 – The Doors grubunun klavyecisi ve kurucusu Ray Manzarek, safra kanalı kanseri nedeniyle hayatını kaybetti.

Doğumlar

• 1664 – Andreas Schlüter, Alman mimar ve heykeltıraş (ö. 1714)
• 1743 – François-Dominique Toussaint L’Ouverture, Haiti Devriminde yer almış Haitili devrimci önder ve yönetici (ö. 1803)
• 1799 – Honore de Balzac, Fransız romancı (ö. 1850)
• 1806 – John Stuart Mill, İngiliz düşünür, filozof ve politik ekonomist (ö. 1873)
• 1822 – Frédéric Passy, Fransız ekonomist ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1912)
• 1851 – Emile Berliner, Alman asıllı Amerikalı mucit (ö. 1929)
• 1860 – Eduard Buchner, Alman kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1917)
• 1882 – Sigrid Undset, Norveçli romancı ve 1928 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1949)
• 1883 – I. Faysal, Irak Kralı (ö. 1933)
• 1884 – Leon Schlesinger, Amerikalı film yapımcısı (ö. 1949)
• 1886 – Ali Sami Yen, Türk spor adamı (ö. 1951)
• 1887 – Sermet Muhtar Alus, Türk gazeteci ve yazar (ö. 1952)
• 1901 – Max Euwe, Hollandalı Dünya satranç şampiyonu (ö. 1981)
• 1908 – James Stewart, Amerikalı aktör (ö. 1997)
• 1913 – Mualla Gökçay, Türk ses sanatçısı ve Klasik Türk Müziği yorumcusu (ö. 1991)
• 1915 – Moşe Dayan, İsrailli general ve siyasetçi (ö. 1981)
• 1921 – Wolfgang Borchert, Alman yazar (ö. 1947)
• 1924 – Cavid Erginsoy, Türk fizikçi ve bilim adamı (ö. 1967)
• 1929 – James Douglas, Amerikalı sinema oyuncusu (ö. 2016)
• 1938 – Sabih Kanadoğlu, Türk hukukçu
• 1943 – Albano Carrisi, İtalyan şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu
• 1944 – Joe Cocker, İngiliz rock ve blues sanatçısı (ö. 2014)
• 1945 – İnci Gürbüzatik, yazar ve yapımcıdır.
• 1946 – Cher, Amerikalı şarkıcı
• 1961 – Tilbe Saran, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu ve seslendirme sanatçısı
• 1966 – Mirkelam, Türk şarkıcı
• 1966 – Ahmet Ak, Türk güreşçi
• 1972 – Erkan Aydoğan Oflu, Türk oyuncu (ö. 2011)
• 1979 – Aysun Kayacı, Türk model ve oyuncu
• 1979 – Andrew Scheer, Kanadalı bir siyasetçidir
• Yoshinari Takagi, Japon futbolcudur
• 1980 – Juliana Pasha, Arnavut şarkıcı
• 1981  -Iker Casillas, İspanyol futbolcu
• Silvino João de Carvalho, Brezilyalı futbolcudur
• Klæmint Matras, Faroeli eski millî futbolcudur
• 1982 – Petr Čech, Çek futbolcu
• Wes Hoolahan, İrlandalı futbolcudur
• Natalya Podolskaya, Beyaz Rus şarkıcı
• 1983 – Óscar Cardozo, Paraguaylı futbolcu
• Mehdi Taouil, Faslı eski futbolcudur
• 1984 – Kim Dong-Hyun, Eski bir Güney Koreli futbolcudur
• 1984 – Dilara Kazımova, Azerbaycanlı şarkıcı ve oyuncu
• 1984 – Ricardo Lobo, Brezilyalı futbolcudur
• 1984 – Naturi Naughton, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı-söz yazarı
• 1985 – Raúl Enríquez, Meksikalı futbolcudur
• 1985 – Christ Froome, İngiliz yol bisikleti yarışçısı
• 1986 – Ahmed Samir Ferec, Mısırlı millî futbolcudur
• 1986 – Stéphane Mbia, Kamerunlu futbolcudur
• 1987 – Desirée van den Berg, Hollandalı manken
• 1987 – Marcelo Guedes, Brezilyalı futbolcudur
• 1987 – Mike Havenaar, Japon millî futbolcudur
• 1987 – Luboš Kalouda, Çek eski futbolcudur
• 1988 – Magno Cruz, Brezilyalı futbolcudur
• 1988 – Kim Lamarre, Kanadalı serbest stil kayakçıdır
• 1988 – Lana Obad, Hırvat manken
• 1989 – Aldo Corzo, Perulu millî futbolcudur
• 1989 – Ahmed es-Salih, Suriyeli millî futbolcudur
• 1990 – Alex, Brezilyalı futbolcudur
• 1990 – Rafael Cabral, Brezilyalı futbolcudur
• 1990 – Anderson Carvalho, Brezilyalı futbolcudur
• 1990 – Miloš Kosanović, Sırp millî futbolcudur
• 1990 – Bernardo Vieira de Souza, Brezilyalı futbolcudur
• 1990 – Lucas Gomes da Silva, Brezilyalı eski futbolcudur (ö. 2016)
• 1990 – Josh O’Connor, İngiliz oyuncu
• 1990 – İzzet Türkyılmaz, Türk basketbolcudur
• 1991 – Emre Çolak, Türk futbolcu
• 1991 – Vitor Hugo, Brezilyalı futbolcudur
• 1991 – Mehmet Taş, Türk futbolcudur
• 1992 – Damir Džumhur, Bosnalı profesyonel tenis oyuncusu
• 1992 – Jack Gleeson, İrlandalı televizyon ve sinema oyuncusu
• 1992 – Daniel Haber, Kanadalı futbolcudur
• 1992 – Enes Kanter, Türk basketbolcu
• 1992 – Gerónimo Rulli, Arjantinli futbolcudur
• 1993 – Sunny Dhinsa, Kanadalı profesyonel güreşçi ve eski amatör güreşçi
• 1993 – Juanmi, İspanyol millî futbolcudur
• 1993 – Václav Kadlec, Çek futbolcudur
• 1994 – Alex Høgh Andersen, Danimarkalı aktördür
• 1994 – Okan Deniz, Türk futbolcudur
• 1994 – Piotr Zieliński, Polonyalı millî futbolcudur
• 1995 – Damien Inglis, Fransız profesyonel basketbolcudur
• 1996 – Michael Brown, Amerikalı genç (ö. 2014)
• 1997 – Marlon, Brezilyalı futbolcudur

Ölümler

• 794 – Æthelberht, Doğu Anglia kralı ve Hristiyanlar için bir aziz idi (d. ?)
• 1277 – XXI. İoannes, Lizbon doğumlu Portekizli papa (d. 1215)
• 1506 – Kristof Kolomb, Cenovalı denizci ve kâşif (d. 1451)
• 1550 – Ashikaga Yoshiharu, Ashikaga şogunluğunun 12. şogunu (d. 1511)
• 1622 – II. Osman, Osmanlı’nın 16. Padişahı (d. 1604)
• 1834 – Marquis de Lafayette, Fransız aristokrat (Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nda İngiliz sömürgeciliğine karşı Amerikalıların yanında savaşan) (d. 1757)
• 1878 – Ali Suavi “Sarıklı İhtilalci”, Türk gazeteci ve yazar (d. 1839)
• 1880 – Károly Alexy, Macar heykeltıraş (d. 1823)
• 1835 – II. Hüseyin Bey, Tunus Beyi (d. 1784)
• 1896 – Clara Schumann, Alman piyanist ve besteci (d. 1819)
• 1942 – Hector Guimard, Fransız mimar (d. 1867)
• 1958 – Varvara Stepanova, Rus ressam ve desinatör (d. 1894)
• 1958 – Frédéric François-Marsal, Fransız siyasetçi (d. 1874)
• 1970 – Hermann Nunberg, Polonyalı psikiyarist (d. 1884)
• 1974 – Jean Daniélou, Kardinal ilan edilen Fransız Cizvit patrolog (d. 1905)
• 1975 – Barbara Hepworth, İngiliz heykeltıraş ve sanatçı (d. 1903)
• 1989 – John Hicks, İngiliz iktisatçı (d. 1904)
• 1996 – John Pertwee, İngiliz oyuncu (d. 1919)
• 2000 – Jean Pierre Rampal, Fransız flüt virtüözü (d. 1922)
• 2000 – Malik Sealy, Amerikalı basketbolcu (d. 1970)
• 2002 – Stephen Jay Gould, Amerikalı paleontolog (d. 1941)
• 2005 – Paul Ricoeur, Fransız filozof (d. 1913)
• 2009 – Lucy Gordon, İngiliz manken ve oyuncu (d. 1980)
• 2009 – Oleg Yankovski, Rus oyuncu (d. 1944)
• 2011 – Randy Savage, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1952)
• 2012 – Robin Gibb, Birleşik Krallık doğumlu şarkıcı ve söz yazarı (d. 1949)
• 2012 – Eugene Polley, Amerikalı bilim insanı ve mucit (d. 1915)
• 2013 – Ray Manzarek, Amerikalı müzisyen (d. 1939)
• 2013 – Zach Sobiech, Amerikalı pop şarkıcısı (d. 1995)
• 2014 – Barbara Murray, İngiliz oyuncu (d. 1929)
• 2015 – Mary Ellen Trainor, Amerikalı oyuncu (d. 1952)
• 2017 – Recep Adanır, Baba Recep lakaplı Türk futbolcu (d. 1929)
• 2017 – Albert Bouvet, Eski Fransız profesyonel bisiklet yarışçısı (d. 1930)
• 2017 – Emile Degelin, Belçikalı film yönetmeni ve romancı (d. 1926)
• 2017 – Victor Găureanu, Rumen eskrimci (d. 1967)
• 2017 – Syed Abdullah Khalid, Bangladeşli heykeltıraş (d. 1942)
• 2017 – Nataliya Şahovskaya, Sovyet Rus kadın çellist (d. 1935)
• 2017 – Aleksandr Volkov, Rusya Federasyonu’na bağlı Udmurtya cumhurbaşkanı (d. 1951)
• 2018 – Jaroslav Brabec, Çek atlet (d. 1949)
• 2018 – Billy Cannon, Eski Amerikan futbolcusu (d. 1937)
• 2018 – Patricia Morison, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1915)
• 2019 – Nanni Balestrini, İtalyan deneysel şair, yazar ve görsel sanatlar sanatçısı (d. 1935)
• 2019 – Sandy D’Alemberte, Amerikalı hukukçu, akademisyen, siyasetçi ve eğitimci (d. 1933)
• 2019 – Andrew Hall, İngiliz oyuncu ve tiyatro yönetmeni (d. 1954)
• 2019 – Niki Lauda, Avustralyalı Formula 1 pilotu (d. 1949)
• 2020 – Syed Fazal Agha, Pakistanlı siyasetçi (d. 1946)
• 2020 – Denis Farkasfalvy, Macar-Amerikan Katolik rahibi, sistersiyen keşişi, ilahiyatçı, yazar ve çevirmen (d. 1936)
• 2020 – Shaheen Raza, Pakistanlı politikacı (d. 1954)
• 2020 – Gianfranco Terenzi, San Marino’nun naibi (d. 1941)

Tatiller ve özel günler

• Dünya Metroloji Günü
• Çocuk Gelişimciler Günü